Από την ελιά στο λάδι...Αγαπώ την ελιά, δυναμώνω την καρδιά

Χρυσούλα Αράπογλου, Ελισάβετ Γεωργιάδη

Νηπιαγωγείο Γέργερης

Περίληψη

ο πρόγραμμά μας ξεκίνησε με την εκδήλωση ευαισθητοποίησης νεολαίας για την ελιά και το ελαιόλαδο που διοργανώθηκε από τον Σύνδεσμο Ελαιοκομικών Δήμων Κρήτης (Σ.Ε.ΔΗ.Κ) και τον Δήμο Γόρτυνας, την οποία παρουσιάσαμε στον χώρο του σχολείου μας στις 12/12/2015. Η εκδήλωσή μας χωρίστηκε σε δύο μέρη: α. Η ελιά στην αρχαιότητα με την φιλονικία Αθηνάς και Ποσειδώνα (θεατρικό δρώμενο) και τους Ολυμπιακούς αγώνες στην αρχαιότητα (ψυχοκίνηση) και β. Η ελιά σήμερα: Το μάζεμα της ελιάς (ψυχοκίνηση), ποίηση Οδ. Ελύτη, Κ. Παλαμά και παιδικά ποιήματα, παροιμίες, αινίγματα και τραγούδια από τα παιδιά. Επίσης είχαμε έκθεση ζωγραφικής, φωτογραφίας και εικαστικών έργων των παιδιών καθώς και έκθεση γευσιγνωσίας με παραδοσιακά εδέσματα ελαιόλαδου. Στη συνέχεια επισκεφθήκαμε το παλαιό ελαιοτριβείο της Γέργερης όπου είδαμε τα στάδια παραγωγής ελαιόλαδου τον προηγούμενο αιώνα αλλά και στα αρχαία χρόνια με το μνημείο του ελαιοτριβείου του Ήρωνα. Επισκεφθήκαμε το Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Αρχανών και παρακολουθήσαμε το πρόγραμμα για την ελιά με θέμα "Είμαι του ήλιου η θυγατέρα, η πιο από όλες ξακουστή". Στην τάξη μας επεξεργαστήκαμε διεξοδικά το θέμα μας και τα παιδιά ενθουσιάστηκαν με τα πειράματα που κάναμε με το ελαιόλαδο. Επισκεφθήκαμε τον Σύλλογο γυναικών Γέργερης, φτιάξαμε και γευτήκαμε παραδοσιακά εδέσματα ελαιόλαδου και τέλος παρακολουθήσαμε στο εργαστήριό του έναν αυτοδίδακτο καλλιτέχνη που δημιουργεί κατασκευές από ξύλο ελιάς.

Παίζω και μαθαίνω με την ελιά

Λέξεις κλειδιά

Η ελιά στην αρχαιότητα, στάδια παραγωγής λαδιού, λάδι και υγεία, ελιά και εικαστικές προσεγγίσεις, ελιά και περιβαλλοντική εκπαίδευση.

Κατηγορία προγράμματος

Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης

Εισαγωγή

Το νηπιαγωγείο Γέργερης βρίσκεται σε ένα ορεινό χωριό με πλούσιο φυσικό περιβάλλον στους πρόποδες του Ψηλορείτη, χτισμένο αμφιθεατρικά πάνω σε ύψωμα και με μοναδική θέα τα ψηλά βουνά. Οι γονείς των περισσότερων μαθητών μας ασχολούνται με τη γεωργία και καλλιεργούν ελιές. Σκεφτήκαμε λοιπόν πως η ελιά θα ήταν πολύ προσφιλές και ενδιαφέρον θέμα για τα παιδιά, καθώς όλα έχουν πολλή εμπειρία και γνώσεις γύρω από την ελιά και τα στάδια παραγωγής ελαιόλαδου. Έτσι, αποφασίσαμε να υλοποιήσουμε κατά το σχολικό έτος 2015 - 2016 το εκπαιδευτικό πρόγραμμα με θέμα την ελιά. Σταθήκαμε επίσης τυχεροί στο ότι την περίοδο εκείνη που ξεκινούσαμε να δουλεύουμε το θέμα της ελιάς, μας έγινε πρόταση από τον Δήμο Γόρτυνας και τον Σύλλογο Ελαιοπαραγωγικών Δήμων Κρήτης (Σ.Ε.ΔΗ.Κ) να διοργανώσουμε μια εκδήλωση στο σχολείο μας για την ευαισθητοποίηση της νεολαίας στην υγιεινή διατροφή και στο ελαιόλαδο. Όπως ήταν φυσικό, δεχτήκαμε με μεγάλη χαρά και η εκδήλωση που διοργανώσαμε είχε μεγάλη επιτυχία.

Σκοπός και στόχοι

Οι σκοποί και οι στόχοι του προγράμματός μας ανταποκρίνονται στους σκοπούς και στους στόχους του αναλυτικού προγράμματος στο οποίο εμπλέκονται όλοι οι μαθησιακοί τομείς. Πιο συγκεκριμένα, σκοπός μας ήταν μέσα από τις προγραμματισμένες αλλά και από αυθόρμητες δραστηριότητές μας, να έρθουν τα παιδιά σε επαφή με τη φύση και το δέντρο της ελιάς. Στη συνέχεια, με πυρήνα την ελιά, να εμπλακούν σε ποικίλες δραστηριότητες γνώσεων, εμπειριών, γλώσσας, μαθηματικών, φυσικών επιστημών, εικαστικών, κοινωνικής και προσωπικής ανάπτυξης.

Οι στόχοι μας ήταν πάρα πολλοί και όλοι τους πήγαζαν μέσα από το αναλυτικό πρόγραμμα του νηπιαγωγείου. Πιο συγκεκριμένα:

Να εμπλουτίσουμε τις γνώσεις και τα βιώματα των παιδιών σχετικά με την ελιά, τα προϊόντα της και τα στάδια παραγωγής ελαιόλαδου.
Να μάθουμε και να βιώσουμε ψυχοκινητικά τις αναφορές της ελιάς στη μυθολογία και τη σπουδαιότητά της στην αρχαία Ελλάδα.
Να προβάλλουμε εικαστικά έργα καλλιτεχνών με θέμα την ελιά και να δημιουργήσουμε τα δικά μας με πρότυπα τα παραπάνω.
Να προβάλλουμε την υγιεινή διατροφή με κύριο συστατικό το ελαιόλαδο και να παρακινήσουμε τα παιδιά να αποκτήσουν καλές διατροφικές συνήθειες.
Να μάθουμε τα στάδια παραγωγής ελαιόλαδου σήμερα αλλά και παλαιότερα και να βιώσουμε το λιομάζωμα μέσα στο φυσικό περιβάλλον ενός ελαιώνα.
Να διευρύνουν τις γνώσεις τους στις φυσικές επιστήμες και ειδικότερα στις διάφορες ιδιότητες των υγρών.
Να κάνουν πειράματα με το ελαιόλαδο, να παρατηρήσουν τις ιδιότητές του και να εξάγουν συμπεράσματα.
Να εμπλουτίσουν το λεξιλόγιό τους και να παράγουν προφορικό και γραπτό λόγο μέσα από σύνθετες λέξεις, φράσεις, αινίγματα και παροιμίες.
Να νιώσουν τη χαρά της δημιουργίας μέσα από τις διάφορες εικαστικές δραστηριότητες.

Περιγραφή δράσης

α. Αρχικές δραστηριότητες

Το πρόγραμμά μας ξεκίνησε με τη διατύπωση των πρώτων δυο βασικών ερωτήσεων “Τι ξέρουμε για την ελιά “ και “Τι θέλουμε να μάθουμε”. Με επίκεντρο τις απαντήσεις των παιδιών στις ερωτήσεις αυτές ξεκινήσαμε δημιουργώντας τη γωνιά της ελιάς στην τάξη μας. Τις επόμενες ημέρες τα παιδιά μάς έφερναν οτιδήποτε σχετίζεται με την ελιά και τα προϊόντα της: κλαδιά ελιάς, διάφορα είδη ελιάς, μπουκάλια με ελαιόλαδο, μπουκάλια με αρωματικό ελαιόλαδο, παξιμάδια και κουλουράκια ζυμωμένα με ελαιόλαδο, ελιόψωμα, σαπουνάκια ελαιόλαδου, κρέμες και καλλυντικά με ελαιόλαδο.

Παρατηρήσαμε και σηματοδοτήσαμε στον παγκόσμιο χάρτη, στον χάρτη της Ευρώπης και στον χάρτη της Ελλάδας σε ποιες χώρες και περιοχές καλλιεργείται η ελιά. Είδαμε εικόνες με τις διαφορετικές ποικιλίες της ελιάς αλλά και για τον εχθρό της που είναι ο δάκος.

Στον τομέα της γλώσσας εκτός από την διδασκαλία του γράμματος Εε, παίξαμε με σύνθετες λέξεις που είχαν ως πρώτο συνθετικό τη λέξη ελιά και λάδι (ελαιόδεντρο, ελαιοτριβείο ή λαδοκούλουρο, λαδόπανο και πολλά άλλα). Μάθαμε αινίγματα με την ελιά και το ελαιόλαδο, μάθαμε παροιμίες και καθημερινές φράσεις που σχετίζονται με την ελιά και το λάδι (π.χ μου έβγαλε το λάδι, έκανες τη λαδιά σου, βγαίνει πάντα λάδι κ.α). Στη συνέχεια προβάλλαμε στα παιδιά πολλά εικαστικά έργα διάσημων καλλιτεχνών με πιο χαρακτηριστικούς τα έργα των Βαν Γκονγκ και του Θεόφιλου που σχετίζονται με την ελιά και το λιομάζωμα. Αφού παρατηρήσαμε τον τρόπο της ζωγραφικής τους, τα παιδιά έφτιαξαν τα δικά τους εικαστικά έργα. Ξεκινώντας με τον αγαπημένο πίνακα του Θεόφιλου “Το μάζεμα των ελιών στη Μυτιλήνη” τα παιδιά ζωγράφισαν ξανά το έργο αυτό σε ασπρόμαυρη φωτοτυπία πάνω σε χαρτί μέτρου. Στη συνέχεια έφτιαξαν διάφορες κατασκευές ελιάς με ρολό από χαρτί υγείας με αληθινά φύλλα ελιάς και χαρτί γκοφρέ, με το αποτύπωμα της παλάμης τους και αληθινά φύλλα ελιάς έφτιαξαν ελιές, έκαναν αποτυπώματα μικρών κλαδιών ελιάς πάνω σε πηλό και ζωγράφισαν ελεύθερα τους δικούς τους ελαιώνες με ανθρώπους να μαζεύουν ελιές.

β. Εκδήλωση ευαισθητοποίησης της νεολαίας για το ελαιόλαδο σε συνεργασία με τον ΣΕ.ΔΗ.Κ και τον Δήμο Γόρτυνας

Στην πετυχημένη εκδήλωση που διοργανώσαμε, τα παιδιά στην αρχή παρουσίασαν διάφορα θεατρικά δρώμενα. Πρώτα παρουσίασαν ένα μικρό θεατρικό έργο με τον μύθο της φιλονικίας Αθηνάς και Ποσειδώνα για την ονομασία της πόλης της Αθήνας. Στη συνέχεια τα παιδιά παρουσίασαν ψυχοκινητικά την προετοιμασία των αθλητών στους αρχαίους Ολυμπιακούς αγώνες, το άλειμμα του κορμιού τους με ελαιόλαδο και το τελικό έπαθλο των νικητών που ήταν το κλαδί αγριελιάς. Τέλος, παρουσιάστηκαν διάφορα παιχνίδια (τσουβαλοδρομίες, το μάντεμα “ελιά - ελιά πόσα φύλλα στα κλαδιά”). Έπειτα με ψυχοκίνηση και με μουσική υπόκρουση το τραγούδι του Μουντάκη “έφτασε ο καιρός καλέ μου πέφτουν οι ελιές” οι μικροί μαθητές με καλάθια, δίχτυα και βέργες μάζεψαν τις ελιές μέσα σε ένα φανταστικό ελαιώνα που είχαμε δημιουργήσει ως σκηνικό. Τα παιδιά έκλεισαν την εκδήλωση με παροιμίες, αινίγματα, φράσεις και ποιήματα που αφορούν την ελιά. Με το τέλος της εκδήλωσης ο Σ.Ε.ΔΗ.Κ και ο Σύλλογος γυναικών “Ιδαία Γη” της Γέργερης πρόσφεραν σε όλα τα παιδιά ένα πλούσιο γεύμα με εκλεκτά εδέσματα ελαιόλαδου.

γ. Πειράματα φυσικών επιστημών μέσα στην τάξη

Μέσα στην τάξη παρουσιάσαμε κάποιες στοχευμένες δραστηριότητες με απλά, μικρά πειράματα που κάναμε με το ελαιόλαδο. Πρέπει να πούμε όμως πως με την περιέργεια και τον αυθορμητισμό των παιδιών, μας δόθηκε η ευκαιρία και για άλλες αυθόρμητες δραστηριότητες. Συγκεκριμένα τα περάματα που κάναμε με το ελαιόλαδο ήταν τα παρακάτω:

Διαλυτότητα υγρών: Παίρνουμε ένα διαφανές μπουκάλι με νερό και όταν προσθέτουμε μέσα ποσότητα λαδιού διαπιστώνουμε πως το λάδι δεν αναμειγνύεται με το νερό και πως έχουμε διαχωρισμό λαδιού και νερού. Αν το ανακινήσουμε θα φανεί πως αν και στην αρχή φαίνεται ως ένα ενιαίο μείγμα, στο τέλος πάλι θα διαχωριστούν τα δύο υγρά (αυτό το πείραμα έγινε με αφόρμηση από το καντηλάκι που έχουν και ανάβουν τα περισσότερα παιδιά στο σπίτι τους).
Κάποια υγρά εξατμίζονται και κάποια όχι: Επιλέγουμε τα υγρά νερό, οινόπνευμα και λάδι και εμποτίζουμε με το καθένα μια χάρτινη πετσέτα. Τοποθετούμε στη συνέχεια τις πετσέτες σε ένα ζεστό σημείο της τάξης (π.χ καλοριφέρ) και παρατηρούμε ποιο υγρό εξατμίζεται και ποιο όχι, ποιο υγρό εξατμίζεται γρηγορότερα, ποιο αργότερα και ποιο υγρό παραμένει αναλλοίωτο πάνω στην πετσέτα.
Ανάμειξη υγρών: Έχουμε διάφορα διάφανα ποτήρια με νερό και στο καθένα προσθέτουμε διάφορες ποσότητες στερεών ή υγρών υλικών (καφέ, ζάχαρη και αλάτι στο νερό και χυμό λεμονιού στο λάδι). Παρατηρούμε σε τι χρώμα μετατρέπεται το νερό, αν μένει αναλλοίωτο ή τι γεύση παίρνει μετά την ανάμειξη.
Κάποια στερεά σώματα βυθίζονται και κάποια όχι: Τα παιδιά έφτιαξαν μπουκαλάκια με αρωματικό λάδι προσθέτοντας μέσα σε αυτά βότανα (ρίγανη, θυμάρι και δεντρολίβανο) και μπαχαρικά (κόκκους πιπεριού, γλυκάνισο και γαρύφαλλο). Τα παιδιά παρατήρησαν πως κάποια από τα υλικά που βάλανε μέσα στο λάδι επιπλέουν και κάποια παραμένουν στον πυθμένα του μπουκαλιού (Αυθόρμητη δραστηριότητα που προέκυψε όταν φτιάχναμε αρωματικό λάδι).
Το σαπούνι ελαιόλαδου όταν βρέχεται, λιώνει: Πλένουμε τα χέρια μας με πράσινο σαπούνι ελαιόλαδου και παρατηρούμε πώς αλλάζει το σχήμα του και πως όσο περισσότερο βρέχεται στο νερό, τόσο περισσότερο λιώνει.
Φέρνουμε στην τάξη μια μικρή ελιά και παρατηρούμε την ανάπτυξή της: Σε πήλινη γλάστρα φέρνουμε στα παιδιά μια μικρή ελιά. Καταγράφουμε το ύψος και το πλάτος του φυλλώματος της, την περίμετρο του κορμού της με μεταλλικό μέτρο και κορδέλα. Την παρατηρούμε ανά εποχή και καταγράφουμε τις αλλαγές της (ανθοφορία, καρποφορία, χρώμα καρπού και φυλλώματος).

δ. Εκπαιδευτικές επισκέψεις στη Γέργερη

Κατά τη διάρκεια που δουλεύαμε το πρόγραμμα με την ελιά πραγματοποιήσαμε δύο εκπαιδευτικές επισκέψεις στη Γέργερη.

α. Επίσκεψη στο παλαιό ελαιοτριβείο της Γέργερης: Επισκεφτήκαμε το παλαιό ελαιοτριβείο της Γέργερης που λειτουργεί ως μουσειακός χώρος. Εκεί τα παιδιά είχαν την ευκαιρία να δουν πως λειτουργούσαν παλιά τα ελαιουργεία όταν δεν υπήρχε ακόμη ηλεκτρισμός, με τη βοήθεια του αέρα και με ανεμόμυλους. Στο μουσείο υπάρχει η αναπαράσταση του πιεστηρίου του Ήρωνα, του Αλεξανδρινού Έλληνα εφευρέτη καθώς το παλαιό ελαιοτριβείο είναι κατασκευασμένο με τη μέθοδο πίεσης του Ήρωνα (τα σακιά με τις ελιές πιέζονται και συνθλίβονται από ένα χειροκίνητο πιεστήριο). Εικόνες σχετικές με τον τρόπο λειτουργίας του πιεστηρίου αλλά και αναπαράσταση του αυθεντικού πιεστηρίου είδαμε στον περίβολο του κτηρίου. Επίσης, είχαμε την ευκαιρία να δούμε από κοντά τη φωτογραφία της μνημειακής ελιάς Πανασού, μιας ελιάς που βρίσκεται σε γειτονικό χωριό, έχει περίμετρο κορμού πάνω από δέκα μέτρα και χρονολογείται πως είναι 3.000 ετών (δεν μπορέσαμε να την επισκεφτούμε από κοντά γιατί στο χωράφι δεν υπήρχε δρόμος για να πάμε με λεωφορείο και ο δρόμος ήταν μακρύς και δύσβατος). Τέλος, εκεί είδαμε από κοντά και αγγίξαμε ένα κομμάτι πέτρας από την Σαντορίνη ηλικίας 50.000 ετών, πάνω στο οποίο υπάρχουν απολιθωμένα φύλλα ελιάς.

β. Επίσκεψη στον καλλιτέχνη κ. Καψάλη και στον Σύλλογο γυναικών Γέργερης “Ιδαία Γη”:

Στη δεύτερη εκδρομή μας στη Γέργερη επισκεφτήκαμε το εργαστήριο του αυτοδίδακτου καλλιτέχνη κ. Καψάλη και μας έδειξε πώς δημιουργεί γλυπτά και κατασκευές από το ξύλο της ελιάς. Τα παιδιά τού έκαναν ερωτήσεις για το πώς έμαθε να δουλεύει το ξύλο της ελιάς και εκείνος μας έδειξε τα εργαλεία του και τον παρατηρήσαμε να σμιλεύει ένα κομμάτι από ξύλο ελιάς. Μας έδειξε τις δημιουργίες του που ήταν διάφορα ξύλινα γλυπτά, κηροπήγια ή ακόμα και προτομές διάσημων προσώπων. Στη συνέχεια πήγαμε στην “Ιδαία Γη” όπου μας υποδέχτηκαν με μεγάλη θέρμη οι γυναίκες του Συλλόγου. Τα παιδιά, αφού πρώτα έπλυναν τα χεράκια τους, πήραν ζύμη και γύρω από ένα μεγάλο τραπέζι έπλασαν κουλουράκια ελαιόλαδου. Μας τα έψησαν και την άλλη μέρα μας τα έστειλαν για να τα φάμε στο Νηπιαγωγείο μας.

ε. Επίσκεψη στο Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Αρχανών

Στο Κ.Π.Ε Αρχανών τα παιδιά πήραν μέρος στο πρόγραμμα “Είμαι του ήλιου η θυγατέρα, η πιο από όλες ξακουστή…”. Αρχικά, οι εκπαιδευτικοί μας παρουσίασαν ένα κουκλοθέατρο που είχε ως θέμα του την καλλιέργεια και τη συγκομιδή της ελιάς. Στη συνέχεια, αφού κάναμε ένα διάλειμμα και τα παιδιά έφαγαν ένα υγιεινό πρόγευμα με ελιόψωμο και τυράκι, χωρίστηκαν σε ομάδες και βγήκαν για παιχνίδι στον ελαιώνα! Εκεί, κάτω από κάθε ελιά υπήρχε μια πινακίδα με μια θεματική ενότητα που καλούνταν να μάθουν και να παίξουν τα παιδιά. Με τον τρόπο αυτό, τα παιδιά κάθε ομάδας έμαθαν για τα διάφορα όργανα που χρησιμοποιούν οι γεωπόνοι στην καλλιέργεια της ελιάς. Τα όργανα αυτά τα είδαν και τα άγγιξαν τα παιδιά και ήταν θερμόμετρα εδάφους και ατμόσφαιρας καθώς και όργανα μέτρησης υγρασίας. Είδαν από κοντά το φυτό βάτος που φύεται κοντά στις ελιές. Τα παιδιά είδαν εικόνες και έμαθαν πώς και που αποθήκευαν παλαιότερα αλλά και στις μέρες μας το λάδι (παλαιότερα σε πήλινα πιθάρια και στις μέρες μας μέσα σε μεταλλικές ντενέκες). Κάτω από τις ελιές έπαιξαν το θεατρικό δρώμενο του μύθου της Αθηνάς και του Ποσειδώνα για την ονομασία της Αθήνας. Τα παιδιά μεταμφιέστηκαν με τα ρούχα και τα αξεσουάρ που βρήκαν κρεμασμένα πάνω στα κλαδιά μιας ελιάς! Τέλος τα παιδιά έκαναν αναπαράσταση του μαζέματος των ελιών: έστρωσαν τα δίχτυα κάτω από τις ελιές, πήραν τα ραβδιά στα χέρια και ράβδισαν τις ελιές! Μετά τις μάζεψαν προσεκτικά, τις έβαλαν μέσα στα τσουβάλια, πήραν στους ώμους τα τσουβάλια και τα τοποθέτησαν στα φορτηγά για να τα πάνε στο ελαιουργείο. Μετά από όλες αυτές τις δραστηριότητες, τα παιδιά μπήκαν στο εργαστήριο του κέντρου και παρατήρησαν μέσα από στερεοσκόπια φύλλα ελιάς, είδαν τις μικρές λεπτομέρειες πάνω τους που δεν μπορούμε να τις δούμε με γυμνό μάτι και σύγκριναν φύλλα ελιάς και βάτου. Έπαιξαν διάφορα παιχνίδια όπως να φτιάξουν τα κομμάτια του παζλ που αναπαριστούν την ελιά, παρακολούθησαν ένα μικρό ντοκιμαντέρ για τη μακραίωνη σχέση των Αρχανών με τους ελαιώνες και την παραγωγή ελαιόλαδου από τα μινωικά χρόνια έως σήμερα. Τέλος, έφτιαξαν το αποτύπωμα μικρών κλαδιών ελιάς πάνω σε πηλό. Τελευταία δραστηριότητα ήταν να παίξουν χωρισμένα σε δύο ομάδες στην αυλή ελαιοδρομίες! Όπως ήταν αναμενόμενο τα παιδιά έφυγαν από το Κ.Π.Ε Αρχανών ενθουσιασμένα!

Ευχαριστίες

Θέλουμε να ευχαριστήσουμε πολύ τα παιδιά και τους γονείς τους για το ενδιαφέρον και τη βοήθειά τους σε όλη τη διάρκεια του προγράμματος.

Ένα μεγάλο ευχαριστώ επίσης στο Κ.Π.Ε Αρχανών και στις αξιόλογες εκπαιδευτικούς που δουλεύουν εκεί, καθώς μας δέχτηκαν, παρουσίασαν και υλοποίησαν με τους μαθητές μας τις πάρα πολύ ενδιαφέρουσες δράσεις τους.

Ευχαριστούμε πολύ τον Δήμο Γόρτυνας και το Σ.Ε.ΔΗ.Κ που μας πρότειναν την εκδήλωση που παρουσιάσαμε στο σχολείο μας και έγιναν οι συνδιοργανωτές αυτής της πολύ επιτυχημένης δράσης.

Θέλουμε επίσης να ευχαριστήσουμε την τοπική ενότητα Ρούβα που μας άνοιξε το παλαιό ελαιοτριβείο και μας έδωσε τη δυνατότητα να δούμε και να μάθουμε όλα αυτά τα ενδιαφέροντα για τον τρόπο παραγωγής ελαιόλαδου τα περασμένα χρόνια, το πιεστήριο του Ήρωνα, την μνημειακή ελιά Πανασού και τα απολιθωμένα φύλλα ελιάς.

Ένα μεγάλο ευχαριστώ στον αυτοδίδακτο καλλιτέχνη κ. Καψάλη που μας υποδέχτηκε στο εργαστήριό του και μας έδειξε τη δουλειά του και στις γυναίκες του συλλόγου “Ιδαία Γη” που μας δέχτηκαν στο εργαστήριο τους και μας άφησαν να γίνουμε μικροί ζαχαροπλάστες.

Αναφορές

Βασιλάκη, Α. (2008). Η περιβαλλοντική εκπαίδευση στο Νηπιαγωγείο. Κέδρος
Βιγγοπούλου - Χύτα, Μ. (2012). Μελίτσα, μια μικρή ελίτσα. Σταμούλης
Δεσύπρη, Ε. (2007). Γνωρίζω την ελιά. Παπαδόπουλος
Ηλιάσκου, Β., Δαλαμούτσου - Ζερβουδάκη, Κ., Καρπουζοπούλου, Η. (2008). Καρποί της γης από την μεσογειακή διατροφή. Δημιουργικές, διαθεματικές δραστηριότητες. Κέδρος
Μανδηλαράς, Φ. (2013). Αθήνα, Η πόλη της Αθηνάς. Παπαδόπουλος
Παιδαγωγικό Ινστιτούτο. (2011). Πρόγραμμα σπουδών Νηπιαγωγείου
Παιδαγωγικό Ινστιτούτο. (2011). Οδηγός εκπαιδευτικού για το Πρόγραμμα Σπουδών του Νηπιαγωγείου
Ραβάνης, Κ. (1999). Οι φυσικές επιστήμες στην προσχολική εκπαίδευση, διδακτική και γνωστική προσέγγιση. Εκδόσεις Τυπωθήτω. Αθήνα.
Psilakis,N. (2003). The Olive wreath. Karmanor. Heraklion.

Σε όλα τα παρακάτω δραστηριότητες στο Νηπιαγωγείο με θέμα την ελιά

Δευτέρα 30 Μαΐου 2016

Παίζω και μαθαίνω με την ελιά