Συμβόλαιο τάξης, συναισθήματα, διαφορετικότητα, διαπροσωπικές σχέσεις, σχολική βία
Αικατερίνη Σφακιανάκη
Δημοτικό Σχολείο Ανάληψης Χερσονήσου
Περίληψη
Η αναγκαιότητα για εκπαίδευση, η οποία παρέχει την απαιτούμενη ψυχοκοινωνική στήριξη των παιδιών και ανάπτυξη των κοινωνικών τους δεξιοτήτων, είναι ο λόγος υλοποίησης του προγράμματος με τίτλο ”Σχολείο χωρίς φόβο” από ομάδα 17 μαθητών της Β' τάξης. Η αναγνώριση και καταγραφή συναισθημάτων, η ενεργοποίηση της ενσυναίσθησης, οι σχέσεις αλληλεξάρτησης και αμοιβαίας αποδοχής, ο σεβασμός για την ισότητα και την ελευθερία, αποτελούν τη βάση για αρμονική συνύπαρξη. Η κινητοποίηση της ομάδας μέσα από πολλά πεδία δράσης, η προσέγγιση συγκινησιακών καταστάσεων και οι ποικίλες βιωματικές εκφράσεις, ενισχύουν δεξιότητες πρόληψης και αντιμετώπισης του φόβου. Η ενίσχυση της αυτοεκτίμησης και η στήριξη φιλικών σχέσεων στοχεύει σε μια όμορφη σχολική ζωή και βάζει τις ρίζες για μια υγιή και δημιουργική πορεία στο μέλλον.
Λέξεις κλειδιά
Συναισθήματα ,ενσυναίσθηση, ανθρώπινα δικαιώματα, σχολικός εκφοβισμός, φιλία
Κατηγορία προγράμματος
Αγωγής Υγείας
Εισαγωγή
Το πρόγραμμα με τίτλο ”Σχολείο χωρίς φόβο” εστιάζει στην προσπάθεια δημιουργίας ενός πλαισίου, στο οποίο διασφαλίζεται ένα θετικό κλίμα μέσα στον χώρο του σχολείου. Βασισμένο στο γεγονός, ότι τα παιδιά μαθαίνουν ευκολότερα, όταν αισθάνονται όμορφα, δραστηριοποιεί τους μαθητές με πολλούς τρόπους, ώστε να τους κάνει να νιώθουν ασφαλείς και χαρούμενοι. Το σχολείο έχει υποχρέωση να δημιουργεί υγιείς συνθήκες στους μαθητές, ως προς την ένταξή τους, αλλά και καθ΄όλη την υπόλοιπη σχολική ζωή. Έχει υποχρέωση να δώσει δυνατές ρίζες ώστε το δέντρο της ζωής κάθε παιδιού να μεγαλώσει φυσιολογικά, να γίνει δυνατό, ν’ ανθίσει και να καρποφορήσει.
Ως εκ τούτου, μέσα από γνώσεις και δράσεις, το πρόγραμμα έχει πρόθεση να συνεισφέρει στη συναισθηματική ωριμότητα και ενίσχυση της αυτοεκτίμησης των παιδιών. Έχει πρόθεση να ενισχύσει τις διαπροσωπικές σχέσεις, καλλιεργώντας την ενσυναίσθηση, αλλά παράλληλα να θωρακίσει, με δεξιότητες και στρατηγικές πρόληψης και αντιμετώπισης σε κάθε μορφή βίας..
Γνωρίζοντας ότι ο πολιτισμός, γεννιέται πρώτα μέσα μας και έπειτα εκφράζεται σαν κοινωνικό - πολιτιστικό γεγονός, το συγκεκριμένο πρόγραμμα, ευελπιστεί να συμβάλει στη δημιουργία ατόμων με αυτογνωσία, με ισορροπημένη προσωπικότητα, με κοινωνικές ευαισθησίες και με πολλές στιγμές προσωπικής ευτυχίας.
Σκοπός και στόχοι
Σκοπός της δημιουργίας του προγράμματος αυτού, ήταν να κάνει τα παιδιά να έρχονται με χαρά στο σχολείο, να νιώθουν ασφάλεια σε όλους τους χώρους του, να είναι δεκτικά στα γνωστικά αντικείμενα και κατά συνέπεια να κατακτούν εποικοδομητικά τις γνώσεις τους και να ενισχύουν ολοένα την αυτοεκτίμησή τους.
Ο βασικός στόχος στην αρχή της σχολικής χρονιάς, ήταν η δημιουργία ενός αποδεκτού πλαισίου συμπεριφοράς, για μια όμορφη συνύπαρξη. Με αυτόν τον τρόπο τα παιδιά θα μπορούν να νιώσουν ασφάλεια, να γίνουν πιο δημιουργικά και να υιοθετήσουν θετική και διεκδικητική συμπεριφορά.
Συνεχίζοντας, οι στόχοι μας ήταν, τα παιδιά:
- Να μάθουν να εργάζονται σύμφωνα με τους κανόνες και τις αρχές τις ομαδοσυνεργατικής και να ενισχυθεί η ομαδικότητα σε όλες της τις μορφές.
- Να ενδυναμωθούν μέσα από την ομάδα.
- Να μάθουν να αναγνωρίζουν, να κατανοούν τα συναισθήματα και να εκφράζουν με λέξεις αυτό που νιώθουν.
- Να βρίσκουν εναλλακτικούς τρόπους έκφρασης των αρνητικών συναισθημάτων.
- Να αναπτύξουν δεξιότητες για δημιουργία υγιούς τρόπου διαχείρισης σφαλμάτων και απενοχοποίησης λαθών.
- Να αναπτύξουν ικανότητα επίλυσης προβλημάτων, μέσα από τη διαδικασία της κριτικής σκέψης.
- Να αναγνωρίσουν και να ενεργοποιήσουν την ενσυναίσθηση.
- Να συνειδητοποιήσουν τη μοναδικότητα κάθε παιδιού, μέσα από τη διερεύνηση των ξεχωριστών ικανοτήτων του.
- Να κατανοήσουν και να δεχτούν τη διαφορετικότητα.
- Να ενημερωθούν και να ευαισθητοποιηθούν πάνω στα ανθρώπινα δικαιώματα, τα δικαιώματα των ζώων, αλλά και γενικότερα στον σεβασμό στη φύση.
- Να είναι σε θέση να αναγνωρίζουν τη βία σε κάθε μορφή της (σωματική - λεκτική).
- Να μάθουν για τον σχολικό εκφοβισμό και ν’ αναπτύξουν δεξιότητες για την πρόληψη και την αντιμετώπισή του.
- Να ενεργοποιηθεί όλη η οικογένεια, με ενημέρωση και συνεργασία.
- Να κατανοήσουν την αξία της αγάπης και της φιλίας.
- Να ενισχύσουν την αυτοεκτίμησή τους, θέτοντας βάσεις για μια ισορροπημένη ζωή.
Μεθοδολογία
Οι μεθοδολογικές προσεγγίσεις, με βάση τις οποίες εξελίχθηκε και ολοκληρώθηκε το πρόγραμμα, ήταν η ομαδοσυνεργατική διδασκαλία, η διαθεματικότητα, η διερευνητική μάθηση η οποία συνοδευόταν από καταιγισμό ιδεών. Η βιωματική προσέγγιση, με τη βοήθεια επισκέψεων και δράσεων, η δραματοποίηση καθώς και τα παιχνίδια ρόλων ήταν ευχάριστες και αποτελεσματικές διαδικασίες. Η δημιουργία και η παρουσίαση βιβλίων και οι εικαστικές δημιουργίες λειτουργούσαν εμπεδωτικά, όπως και οι νέες τεχνολογίες που ενθουσίασαν τα παιδιά.
Περιγραφή δράσης
Ξεκινήσαμε το ταξίδι μας στη Β΄ τάξη, αναπολώντας ένα άλλο μεγάλο, όμορφο και δημιουργικό ταξίδι, το οποίο κάναμε παρέα μαζί στην Α΄. Πολλές μνήμες, από γνώσεις, δράσεις, καλές και κακές στιγμές, πλημμύρισαν την αίθουσα.
Το σίγουρο είναι, ότι δεν είμαστε οι ίδιοι με την περσινή χρονιά. Είμαστε πιο μεγάλοι, πιο ώριμοι και με διαφορετική σύσταση στην ομάδα, αφού κάποια περσινά παιδιά δεν είναι μαζί μας φέτος, αλλά έχουμε και μια καινούρια συμμαθήτρια.
Συμβόλαιο τάξης
Αρχίσαμε με κέφι. Φέραμε φωτογραφίες, ζωγραφίσαμε το όνομά μας και ονειρευτήκαμε ότι ταξιδεύουμε με κάθε τρόπο και μέσον παρέα με την καινούρια μας ομάδα. Είπαμε ότι για να περάσουμε καλά και να φτάσουμε με επιτυχία στον προορισμό μας, πρέπει να οργανώσουμε σωστά το ταξίδι μας.
Έτσι βάλαμε πλώρη, συζητώντας τους κανόνες που πρέπει να σεβόμαστε και να τηρούμε. Φτιάξαμε εικόνες που μας μιλάνε και μας θυμίζουν τι πρέπει και τι δεν πρέπει να κάνουμε. Ο πιο αγαπημένος κανόνας της τάξης, είναι αυτός που λέει ότι “όλοι μπορούμε να τα καταφέρουμε”. Συμπληρώσαμε κι άλλους που καθορίζουν τις σχέσεις μεταξύ μας και τους αναρτήσαμε όλους στην τάξη.
Γράψαμε τη συμφωνία - συμβόλαιό μας, την οποία φτιάξαμε με προτάσεις μας. Επισημάναμε τα δικαιώματα αλλά και τις υποχρεώσεις μας. Επίσης μιλήσαμε για συμπεριφορές, για συνεργασία και για συνέπεια. Έπειτα υπογράψαμε όλοι, επισφραγίζοντας την υπόσχεσή μας.
Παρά το γεγονός ότι όλοι συμμετείχαμε και συμφωνήσαμε στο συμβόλαιο, τα παιδιά είχαν ανάγκη να νιώσουν έμπρακτα την επιβράβευση των προσπαθειών τους. Καθιερώσαμε λοιπόν ένα ονομαστικό πίνακα επιβράβευσης για την τήρηση των κανόνων. Στο τέλος κάθε μέρας και αφού τα παιδιά είχαν δείξει υπευθυνότητα, έπαιρναν ένα κίτρινο κουμπάκι. Δείχναμε αρκετή ανεκτικότητα, δίνοντας τρεις ευκαιρίες σε αυτούς που “ξεχνούσαν”. Το υπενθυμίζαμε με τις κόκκινες καρτούλες που έγραφαν ’’ΔΕΝ ΞΕΧΝΩ ΤΟΥΣ ΚΑΝΟΝΕΣ “
Όποιο παιδί έφτανε τα δέκα κίτρινα κουμπάκια έπαιρνε ένα απλό δωράκι (μολύβι, γόμα, ξύστρα).
Η επιβράβευση χρησιμοποιήθηκε επίσης, σαν κίνητρο εργατικότητας με θετικά αποτελέσματα. Με προαποφασισμένα (μαζί με τα παιδιά) κριτήρια, δίναμε βραβείο για κάθε δέκα άριστες Ορθογραφίες, για κάθε είκοσι άριστες Αντιγραφές και για κάθε συμπληρωμένη κάρτα (με εννιά βιβλία) από τη δανειστική βιβλιοθήκη. Με έκπληξη βλέπαμε και σχετικά αδύνατους μαθητές να προσπαθούν περισσότερο και να τα καταφέρνουν.
Η δίκαιη αντιμετώπιση της δασκάλας ήταν προαπαιτούμενη αλλά και δεδομένη. Οι αρμοδιότητες και οι υποχρεώσεις των παιδιών ορίστηκαν απ’ την αρχή. Φτιάχτηκαν ονομαστικοί κλήροι, που ενεργοποιούσαν όλη την τάξη, δίνοντας ίσες ευκαιρίες σε όλα τα παιδιά. Δόθηκαν οι καθημερινές υποχρεώσεις της τάξης (ημερομηνία, μοίρασμα τετραδίων - βιβλίων, πότισμα φυτών, δανειστική βιβλιοθήκη, κ.ά.) στους βοηθούς, οι οποίοι άλλαζαν κάθε μέρα (ανά δύο), με ένα συγκεκριμένο τρόπο. Επίσης ήταν θεμιτό αλλά και αποδεκτό το γεγονός, ότι άλλαζαν θέσεις κάθε δύο εβδομάδες, ώστε όλοι να έχουν καθίσει με όλους αρκετές φορές και να αποφεύγονται τα παράπονα και οι παρεξηγήσεις.
Οι ομάδες
Έχοντας στόχο, να εξασφαλιστεί η ενεργή συμμετοχή όλων των παιδιών σε κάθε δράση και να αξιοποιηθούν οι εμπειρίες τους, ενεργοποιήσαμε την ομάδα σε κάθε μορφή της.
Η μικρότερη ομάδα, των δύο μαθητών, ήταν το πιο ευέλικτο σχήμα στην τάξη. Οι ”διπλανοί” στο θρανίο είχαν τη δυνατότητα να αναπτύξουν ποικίλες σχέσεις αλληλεπίδρασης και αλληλεξάρτησης. Ήρθαν σε συγκρούσεις, συνεργάστηκαν αρμονικά, γνωρίστηκαν καλύτερα, απέκτησαν κοινές εμπειρίες και εξομαλύνθηκαν οι σχέσεις τους. Αυτό ήταν αποτέλεσμα της συχνής αλλαγής θέσης, με πρόθεση την επικοινωνία όλων και την αποφυγή κάθε μορφής απομόνωσης. Στο ίδιο θρανίο είχαν δυνατότητα συνεργασίας καθημερινά στην προσέγγιση όλων των γνωστικών αντικειμένων. Στην παραγωγή γραπτού λόγου, στη δημιουργία αφίσας, στην κοινή χρήση εποπτικού υλικού, σε εικαστικές εκφράσεις σε φύλλα εργασίας.
Η ομάδα των δύο βοηθών, ήταν υποχρεωμένη να συνεργάζεται, ώστε να κυλά ομαλά η διαδικασία του μαθήματος, εξασφαλίζοντας τη συμμετοχή όλων (εκ περιτροπής), χωρίς αντιδράσεις.
Συχνά, ενώνοντας τα δύο θρανία, λειτουργήσαμε μέσα από ομάδες τεσσάρων ατόμων, στοχεύοντας στη βελτίωση της επικοινωνίας αλλά και την ενίσχυση των αδύνατων μαθητών. Η ταυτόχρονη συζήτηση ανά ζεύγη, καθώς και το πνεύμα αλληλοβοήθειας που προσπαθούσε να καλλιεργήσει η δασκάλα, κατάφερνε να αυξάνει τη δημιουργικότητα. Μερικές φορές υπήρχε και ανταγωνισμός, που άλλοτε προκαλούσε καβγάδες και άλλοτε μεγαλύτερη και καλύτερης ποιότητας παραγωγή. Συνήθως τ’ αποτελέσματα ήταν θετικά, γιατί κάποια παιδιά είχαν τη δυνατότητα ν’ αντιλαμβάνονται το θέμα μέσα απ’ τη συμμετοχή κι όχι απ’ την ακρόαση. Στην τετράδα συνεργαστήκαμε συζητώντας και συντάσσοντας κείμενα, μοιραστήκαμε χρώματα και υλικά ζωγραφικής, φτιάξαμε κολάζ και κατασκευάσαμε έργα από ανακυκλώσιμα υλικά.
Όταν μοιραστήκαμε σε δύο μέρη (χρησιμοποιώντας τους κλήρους, ή διαλέγοντας χαρτάκια δύο χρωμάτων) γίναμε δύο μεγάλες ομάδες. Έτσι παίξαμε παιχνίδια (μη ανταγωνιστικά) στην αυλή του σχολείου σε κύκλους. Ζωγραφίσαμε δύο μεγάλες φιγούρες κάνοντας πρώτα το περίγραμμα παιδιών. Για να πετύχουν κοινούς στόχους, τα παιδιά τελειοποίησαν τις τεχνικές τους και εξερεύνησαν καταστάσεις, διασκεδάζοντας. Ο ρόλος της δασκάλας, ήταν εκτός από συμβουλευτικός και συνεργατικός.
Η δυναμική της τάξης ήταν αξιοθαύμαστη, όταν χρειάστηκε να λειτουργήσει σαν μία ομάδα:
- δουλεύοντας προγράμματα
- στη συνεργασία με την Α΄τάξη για τη γιορτή των Χριστουγέννων
- στη συμμετοχή και παρουσία στο χριστουγεννιάτικο παζάρι
- συμμετέχοντας στο project του σχολείου “Αλλιώτικα Μαθήματα”
- παρακολουθώντας θεατρικές παραστάσεις με όλο το σχολείο
- πηγαίνοντας εκδρομές ή περιπάτους
Οι τριβές μέσα από τις ομάδες συνέβαλαν στη βελτίωση του κλίματος, αφού μειώθηκε το άγχος και αυξήθηκε το αίσθημα της αυτογνωσίας και αυτοπεποίθησης.
Συναισθήματα
Αφορμή για διερεύνηση των συναισθημάτων, ήταν η σχολική γιορτή για τα Χριστούγεννα, που έγινε σε συνεργασία με την Α΄ τάξη και ήταν βασισμένη στο παιδικό βιβλίο του Ευγένιου Τριβιζά με τίτλο “Φρικαντέλα η μάγισσα που μισούσε τα κάλαντα”. Ενώ είχαμε συναντήσει ξανά το βιβλίο, αυτή τη φορά το είδαμε με άλλη ματιά.
Μιλήσαμε για τα συναισθήματα, αναγνωρίζοντάς τα μέσα από τους ρόλους του θεατρικού μας. Είδαμε την αγάπη και το μίσος, την καλοσύνη και την κακία, την υπομονή και τη συντροφικότητα, τη φιλία και τη συγχώρεση. Τους βρήκαμε όνομα, αλλά και τρόπους έκφρασης με το πρόσωπο και το σώμα. Τα ζωγραφίαμε και παίξαμε παιχνίδια αναγνώρισής τους, μέσα από εικόνες προσώπων. Τα χωρίσαμε σε αρνητικά και θετικά συναισθήματα, ανάλογα με το αν νιώθουμε όμορφα ή άσχημα με το καθένα απ’ αυτά και τα καταγράψαμε.
Αναρτήσαμε έναν πίνακα, στον οποίο καθημερινά όλα τα παιδιά μπορούσαν να δείχνουν πώς αισθάνονται, βάζοντας την αντίστοιχη φατσούλα δίπλα από το όνομά τους. Χρησιμοποιήσαμε τα πιο εύκολα προς αναγνώριση συναισθήματα (χαρά, λύπη, θυμός, ζήλια, φόβος). Αυτή η καθημερινή διαδικασία, τα έκανε, να αναγνωρίσουν τι ακριβώς είναι αυτό που νιώθουν, αλλά και να μπουν στη διαδικασία να το εξωτερικεύσουν. Συχνά κατά τη διάρκεια της ημέρας άλλαζαν πάνω από μια φατσούλες. Έτσι συνειδητοποίησαν, ότι τα συναισθήματα μπορούν να αλλάξουν και ότι αυτό είναι κάτι πολύ σημαντικό και ελπιδοφόρο για όσους επιθυμούν να το καταφέρουν. Για τα παιδιά που δυσκολεύονταν να μιλήσουν, τοποθετήσαμε κουτί παραπόνων. Ευαίσθητα και χαμηλών τόνων παιδιά βρήκαν τρόπο έκφρασης.
Το γεγονός ότι η μάγισσα Φρικαντέλα ήταν κακιά και μετά από την επιμονή των καλών παιδιών που αγαπούσαν τα κάλαντα, έγινε και αυτή καλή, μας έκανε να ψάχνουμε περισσότερο μέσα μας, να συζητάμε μεταξύ μας, να αναγνωρίζουμε τα λάθη μας, να συγχωρούμε (δίνοντας κάρτες συγνώμης). Η εικόνα ενός θυμωμένου, λυπημένου ή φοβισμένου παιδιού, ήταν πάντα αφορμή για διερευνητική συζήτηση. Βρίσκαμε τρόπους διαχείρισης σφαλμάτων, απενοχοποίησης λαθών και ενισχύαμε την ικανότητα επίλυσης προβλημάτων μέσα από μία διαδικασία της κριτικής σκέψης.
Προτείναμε εναλλακτικούς τρόπους έκφρασης των αρνητικών συναισθημάτων. Έπειτα από παρατήρηση επαναλαμβανόμενων αρνητικών συμπεριφορών, μπήκαμε σε ομάδες των δύο και στη συνέχεια τεσσάρων ατόμων, με σκοπό τη συζήτηση και την ανταλλαγή απόψεων. Μιλήσαμε, διαφωνήσαμε, απογοητευτήκαμε αλλά στο τέλος καταλήξαμε, ότι πρέπει να ασκηθούμε στο να ελέγχουμε τη συμπεριφορά μας. Σκεφτήκαμε και καταγράψαμε (σε κάρτες) αρνητικές και θετικές προσεγγίσεις σε κάθε πρόβλημα που μπορεί να προκύψει. Συνειδητοποιήσαμε, ότι μόνο με τις θετικές συμπεριφορές νιώθουμε θετικά συναισθήματα.
Με αφορμή το βιβλίο “Τα χέρια δεν είναι για να δέρνουμε”, φτιάξαμε κι εμείς το δικό μας βιβλίο. Ενεργοποιήσαμε τους γονείς, με σκοπό τη συνεργασία τους, στην κατανόηση και τη διαχείριση αρνητικών συναισθημάτων, καθώς και την ενίσχυση των θετικών. Τα παιδιά μαζί με τους γονείς τους μελέτησαν το βιβλίο που έφτιαξαν, συζήτησαν και πήραν κοινές αποφάσεις. Η συνεργασία επισφραγίστηκε με μια ζωγραφιά την οποία τα παιδιά έφτιαξαν μαζί με τη μαμά, τον μπαμπά ή τη γιαγιά.
Σημαντικό ρόλο στις καλές διαπροσωπικές σχέσεις, παίζει η ενίσχυση της φιλίας και της αγάπης μεταξύ των παιδιών, καθώς και η συμμετοχή σε κοινές δράσεις, ενεργοποιώντας την ομάδα σε όλες τις μορφές της. Οι περίπατοι, με σκοπό την παρακολούθηση σχολικών γιορτών, οι εκδρομές, η συμμετοχή σε θεατρικές παραστάσεις, σε σχολικά προγράμματα και κοινές εκδηλώσεις, φέρνουν τα παιδιά πιο κοντά εξομαλύνοντας τις διαπροσωπικές σχέσεις.
Τέλος στο μάθημα της Γλώσσας, μέσα από την ενότητα “Νιώθω”, εργαστήκαμε συστηματικά, διερευνώντας κείμενα και γραμματικά φαινόμενα, εμπεδώσαμε την έννοια των συναισθημάτων, βρίσκοντας φράσεις που τα περιγράφουν, μάθαμε να τα εκφράζουμε με ουσιαστικά, επίθετα, ρήματα, μάθαμε αντίθετα και συνώνυμα. Έπειτα αξιολογήσαμε τις κατακτήσεις μας με φύλλα εργασίας.
Ενσυναίσθηση
Η διαδικασία διερεύνησης των συναισθημάτων, είχε ιδιαίτερο ενδιαφέρον, μέσα απ’ τα παιχνίδια ρόλων. Δοκιμάσαμε να ζήσουμε για λίγο τη ζωή κάποιου άλλου. Έτσι, γίναμε άνθρωποι ηλικιωμένοι, γίναμε παιδιά μικρότερης ηλικίας, γίναμε άνθρωποι με ειδικές δεξιότητες, γίναμε ζώα, γίναμε γεωργοί, γίναμε μετανάστες, γίναμε πρόσφυγες. Μπήκαμε στον ρόλο του δασκάλου, αναθεωρώντας τη δική μας στάση. Συγκινηθήκαμε και νιώσαμε πολύ κοντά στον ρόλο μας. Γίναμε άλλοι άνθρωποι και αισθανθήκαμε την ανάγκη για στήριξη και αλληλοβοήθεια.. Παίζοντας μάθαμε για την ενσυναίσθηση και τη βιώσαμε, δείχνοντας με αρκετούς τρόπους την αλληλεγγύη μας.
Συμμετείχαμε ενεργά στο πρόγραμμα αναδοχής της Actionaid για τον Υakob Mikona, συμβάλλοντας με το χρηματικό ποσό που αντιστοιχεί στη συμμετοχή μας. Μ’ αυτόν τον τρόπο νιώσαμε την ικανοποίηση, ότι ένα παιδί πάει σχολείο με τη δική μας τη στήριξη και η υπερηφάνεια μας μεγάλωσε.
Μαζέψαμε καπάκια από πλαστικά μπουκάλια, με σκοπό τη δημιουργία Κέντρου Φροντίδας ΑμεΑ, στηρίζοντας έτσι άτομα με αναπηρία. Γνωρίζοντας, ότι με τα καπάκια συμβάλουμε στην αγορά ενός αναπηρικού οχήματος, η συμμετοχή ήταν συγκινητικά μεγάλη.
Η ανθρωπιστική κρίση μας προβλημάτισε και μας έφερε πολύ κοντά (συναισθηματικά) στους πρόσφυγες. Αποφασίσαμε να συμμετέχουμε στην ανθρωπιστική βοήθεια, που προσέφερε ολόκληρη η σχολική μονάδα, συμβάλλοντας με τρόφιμα και είδη πρώτης ανάγκης, στο “ανθρωπιστικό καραβάνι” που διοργανώθηκε με σκοπό τη συμπαράσταση αυτών των ανθρώπων.
Παρακολουθήσαμε θεατρική παράσταση στο θέατρο “ΜΟΡΦΕΣ” με τίτλο “Αν εσύ...ήμουν εγώ!”, στην οποία είχαμε την ευκαιρία να δούμε να διαδραματίζεται μπροστά μας, μια ιστορία δύο αδερφών με πολλά προβλήματα στις διαπροσωπικές τους σχέσεις, λόγω της διαφοράς φύλου και ηλικίας. Όταν με βάση το σενάριο, ήρθαν ο ένας στη θέση του άλλου και άρχισαν να βιώνουν ο ένας τα συναισθήματα του άλλου, οι όροι άλλαξαν, ως δια μαγείας. Οι σχέσεις τους καλυτέρευσαν και θετικά συναισθήματα, όπως η αγάπη, η κατανόηση και η αλληλοβοήθεια εγκαταστάθηκαν στη ζωή τους. Τέλος, φτιάξαμε αφίσα για την ενσυναίσθηση με μικτή τεχνική, (ζωγραφική, κολάζ) δουλεύοντας ομαδικά.
Έτσι δείξαμε για άλλη μία φορά, ότι τα παιδιά από πολύ μικρά μπορούν να δείξουν ευαισθησία απέναντι στους άλλους. Δε χρειάζεται πολλά για να ”βιώσεις” τα συναισθήματα των άλλων. Μ΄ ένα άγγιγμα, μια κίνηση του κεφαλιού, μ΄ένα χάδι, με σιωπή, μπορεί να επιτευχθεί η ενσυναίσθηση. Και όταν η ενσυναίσθηση καταλήγει στην αλληλεγγύη και την αλληλοβοήθεια, τότε ο στόχος έχει επιτευχθεί.
Διαφορετικότητα
“Ο αϊτός και το αηδόνι“ κείμενο από το α’ τεύχος του βιβλίου της Γλώσσας, ήταν η αφορμή, προκειμένου να μιλήσουμε για τη μοναδικότητα και την αδιαμφισβήτητη αξία του καθενός. Μιλήσαμε για τα καλά μας στοιχεία, για τα οποία οι άλλοι μας θαυμάζουν, μας αγαπούν και μας αποδέχονται. Μιλήσαμε και για τ’ αρνητικά στοιχεία του εαυτού μας, τα οποία αν αναγνωρίσουμε και αποδεχτούμε, μπορούμε να τα διορθώσουμε και να γίνουμε καλύτεροι.
Ζωγραφίσαμε τα καλά και τ’ άσχημά μας και προχωρήσαμε μελετώντας το βιβλίο με τίτλο “ΕΛΜΕΡ Ο ΠΑΡΔΑΛΟΣ ΕΛΕΦΑΝΤΑΣ”. Είδαμε τη διαφορετικότητα μέσα απ’ τη μοναδικότητα και φτιάξαμε τον εαυτό μας βλέποντας, πόσο ξεχωριστός είναι ο καθένας μέσα στην ομάδα, αλλά και πόσο όμορφη είναι η ομάδα μας. Συνειδητοποιήσαμε τη διαφορετικότητά μας μέσα από τα έργα μας. Είδαμε ότι με το ίδιο θέμα, φτιάξαμε ο καθένας τελείως διαφορετικά πράγματα από τον άλλο, αλλά εξίσου σημαντικά. Το αναλύσαμε εκθέτοντας τις ζωγραφιές (με θέμα τα αποδημητικά πουλιά), τα χαρακτικά (με θέμα την ελιά), τα κολάζ (με θέμα ένα αστείο πρόσωπο), τις κατασκευές (με αφορμή την ανακύκλωση και επαναχρησιμοποίηση υλικών), τους χαρταετούς, τα βιβλία με θέμα “Τα χέρια δεν είναι για να δέρνουμε”..
Συζητήσαμε για τους “διαφορετικούς” φίλους που συναντήσαμε μέσα στα βιβλία μας (τη Χαρά, τον Πέτρο, τον Σπίθα, τη Βάγια την Κουκουβάγια) και καταλάβαμε πόσο μοναδικοί και εξαιρετικοί είναι για μας. Μιλήσαμε για τη διαφορετικότητα ανάμεσα στο φύλο, στο χρώμα, την ηλικία, την εθνικότητα, τη θρησκεία, τη προέλευση, την εξωτερική εμφάνιση, την αρτιμέλεια. Καταλάβαμε πόσο βαρετό και ανώφελο είναι να είμαστε όλοι ίδιοι, αλλά και με ποιο τρόπο πρέπει κανείς να ανακαλύπτει τις αληθινές αξίες της ζωής. Μιλήσαμε για τον ρατσισμό και την ξενοφοβία, δείχνοντας εικόνες και αναγνωρίζοντας ανθρώπινες υπάρξεις, πίσω από διαφορετικές μορφές.
Εργαστήκαμε μέσα κι από άλλα κείμενα της Γλώσσας “Ο λαγός και η χελώνα”, “Η αλεπού κι ο λέλεκας”, “Αν όλα τα παιδιά της γης”, στα οποία τα παιδιά έδειξαν ενδιαφέρον, λέγοντας κι άλλα παραδείγματα με βάση τη διαφορετικότητα.
Δικαιώματα
Είμαστε διαφορετικοί αλλά ίσοι μεταξύ μας, ήταν το επόμενο θέμα στη διερεύνησή μας. Όλοι μας λοιπόν έχουμε τα ίδια δικαιώματα. Ψάξαμε τις αλήθειες μέσα μας, ανακαλύψαμε και καταγράψαμε. Η θλιβερή επικαιρότητα, που αφορούσε στους πρόσφυγες της Συρίας, καθώς και άλλα βίντεο που παρουσίαζαν ανάλογα φαινόμενα, κέντρισαν την ενσυναίσθηση και έβγαλαν στην επιφάνεια πολλά ακόμα συναισθήματα.
Μάθαμε ότι όλοι οι άνθρωποι έχουν τα ίδια δικαιώματα, ανεξάρτητα από το φύλο τους, την καταγωγή τους, το χρώμα τους, τη γλώσσα που μιλάνε και για την υιοθέτηση της Οικουμενικής Διακήρυξης των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Είδαμε εικόνες με φρικαλεότητες του πολέμου, του ρατσισμού και της ανθρώπινης εκμετάλλευσης. Επικεντρωθήκαμε στα παιδιά λέγοντας ότι υπάρχουν ιδιαίτερες προβλέψεις για τα δικαιώματά τους.
Μέσα απ΄τη συζήτηση ανακαλύψαμε τα δικαιώματα των παιδιών για τροφή, νερό, στέγη, φροντίδα, αγάπη, υγεία, οικογένεια, εκπαίδευση, ισότητα, διασκέδαση, ξεκούραση, καθαρό περιβάλλον, παιχνίδι, ειρήνη, ελευθερία, δικαιοσύνη. Τα ζωγραφίσαμε και φτιάξαμε τη δική μας διακήρυξη την οποία αναρτήσαμε μέσα στην τάξη μας. Δείχνοντας ιδιαίτερη ευαισθησία για παιδιά με αναπηρία, συμμετείχαμε στη δράση της Actionaid “ΠΑΙΔΙΑ ΜΕ ΑΝΑΠΗΡΙΑ ΟΡΑΤΑ ΣΕ ΟΛΑ ΤΑ ΣΧΟΛΕΙΑ”, με σκοπό να δημιουργηθούν κατάλληλες συνθήκες εκπαίδευσης, για παιδιά με ειδικές δεξιότητες.
Κατόπιν, αναγνωρίζοντας ότι ο άνθρωπος είναι ένα κομμάτι της φύσης, δεν μπορούσαμε να αγνοήσουμε και τη σχέση εξάρτησής του με αυτήν. Με αφορμή τα αδέσποτα σκυλιά του σχολείου μας και ενεργοποιώντας για άλλη μια φορά την ενσυναίσθηση, αρχίσαμε να εντοπίζουμε τις ανάγκες τους. Φέραμε στη μνήμη μας τους ρόλους ζώων (κατσίκες, βάτραχοι, πάπιες, αγελάδες, γάτες, γάιδαροι) που είχαμε στη χριστουγεννιάτικη θεατρική παράσταση. Επισκεφτήκαμε το πάρκο ζώων “Osrich zoo park” στην Επισκοπή και πλησιάσαμε, παρατηρήσαμε, χαϊδέψαμε, φροντίσαμε, ταϊσαμε, αρμέξαμε και έτσι βγάλαμε τα συμπεράσματά μας για τις ανάγκες τους. Μιλήσαμε για την Οικουμενική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων των Ζώων και φτιάξαμε τη δική μας διακήρυξη την οποία αναρτήσαμε στην τάξη.
Ο σεβασμός στο φυσικό περιβάλλον και ο τρόπος που τον εκφράζουμε, μας καθορίζει σαν ανθρώπινα όντα. Έτσι δεν αφήσαμε το περιβάλλον μας έξω απ’ τις δραστηριότητές μας. Ήρθαμε σ’ επαφή με τη φύση με διάφορους τρόπους. Με αφορμή τη διεξαγωγή του παράλληλου προγράμματός μας “Γνωρίζω - αγαπώ - προστατεύω τον τόπο μου” βγήκαμε έξω στη φύση. Επισκεφτήκαμε τον Αποσελέμη, πήγαμε σε ελαιώνα και ελαιοτριβείο, φυτέψαμε πατάτες σε γειτονικό χωράφι, επισκεφτήκαμε φυτώριο αγοράζοντας φυτά, τα οποία φυτέψαμε στο σχολείο μας. Είδαμε τις ανάγκες των φυτών και ευαισθητοποιηθήκαμε για την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος. Μιλήσαμε για ανακύκλωση και την κάναμε πράξη, κατασκευάζοντας όμορφα πράγματα κατά τη διάρκεια όλης της σχολικής χρονιάς (χριστουγεννιάτικες κατασκευές, στεφάνια λουλουδιών, κολάζ, γλάστρες από πλαστικά μπουκάλια κ.ά.), με βάση την επαναχρησιμοποίηση υλικών. Δημιουργήσαμε τη γωνιά ανακύκλωσης και μαζέψαμε καπάκια μπουκαλιών και μπαταρίες και ζωγραφίσαμε αφίσες.
Βία
Μέσα στο όμορφο και ήρεμο περιβάλλον που προσπαθήσαμε να δημιουργήσουμε στο ταξίδι μας, υπήρχαν πολλές στιγμές που μας έκαναν να αλλάξουμε διάθεση. Όταν έρχονταν οι συγκρούσεις, που συνοδεύονταν από μια βίαιη συμπεριφορά, σωματική ή λεκτική. Δακρυσμένα ματάκια, κόκκινα από θυμό μαγουλάκια, χτυπημένα ποδαράκια, σχισμένα τετράδια. Ώρα να μιλήσουμε για τις βίαιες συμπεριφορές και να βρούμε λύσεις.
Η σωματική βία εύκολα αναγνωρίζεται, ιδιαίτερα όταν συνοδεύεται από πόνο. Μιλήσαμε και για άλλες μορφές βίαιας συμπεριφοράς. Είδαμε τη βία μέσα στον πόλεμο, στους καβγάδες, στα χτυπήματα, στα ψέματα, στις κλεψιές, στις βρισιές, στη συκοφαντία, στην πείνα, στην εγκατάλειψη, στον πόνο, στις κακουχίες, στην εξαπάτηση κ.ά. Τοποθετήσαμε έναν πίνακα καταγραφής περιστατικών βίας, στον οποίο τα παιδιά είχαν τη δυνατότητα να καταγράψουν, οποιαδήποτε στιγμή συνειδητοποιούσαν οτιδήποτε θεωρούσαν βίαιο.
Διαχωρίσαμε τις μορφές βίας, σε σωματική και λεκτική που μπορεί να περιλαμβάνει και την ψυχολογική. Ζωγραφίσαμε καταγράφοντας περιστατικά. Αναφερθήκαμε στη σεξουαλική βία, βλέποντας βίντεο με “Τον κανόνα των εσωρούχων” και “Το μυστικό της Νίκης”. Συζητήσαμε για τον κανόνα λύνοντας απορίες και επισημαίνοντας την προσοχή των παιδιών, σε περίεργες συμπεριφορές ενηλίκων. Έπειτα φτιάξαμε αφίσα, ώστε να εμπεδώσουμε τις γνώσεις μας, αλλά και να δηλώσουμε τη στάση μας σ’ αυτήν τη μορφή βίας.
Ψάξαμε τρόπους αντιμετώπισης και ανατρέξαμε στο βιβλίο μας “Τα χέρια δεν είναι για να δέρνουμε”, επισημαίνοντας ότι οι διαφορές μας λύνονται με συζήτηση και τα αρνητικά συναισθήματα μπορούν να εκτονωθούν, μέσα από καλλιτεχνικές και αθλητικές δραστηριότητες. Εργαστήκαμε με γραπτό λόγο, καταγράφοντας θετικές και αρνητικές αντιδράσεις μας, πάνω σε πιθανές (άσχημες) συμπεριφορές συμμαθητών μας. Καταλήξαμε μετά από συζήτηση να κατοχυρώσουμε τη θετική αντίδραση ως καταλληλότερη.
Τέλος, επισφραγίσαμε την άποψή μας ότι απορρίπτουμε τη βία, με μια αφίσα, λέγοντας “ΟΧΙ ΣΤΗ ΒΙΑ”, την οποία αναρτήσαμε και υποστηρίξαμε.
Σχολικός εκφοβισμός
Ο σχολικός εκφοβισμός, ήταν ένα θέμα στο οποίο είχαμε αναφερθεί αρκετές φορές, χωρίς όμως να εμβαθύνουμε. Μετά από την πορεία μας και τη δουλειά πάνω στα ανθρώπινα δικαιώματα και τις μορφές βίας, το έδαφος ήταν έτοιμο.
“Τα μπαλόνια της φιλίας” και “Η Μόνα σε καινούριο σχολείο” είναι οι δύο ιστορίες που μας έκαναν να προβληματιστούμε και να ενεργοποιήσουμε την ενσυναίσθηση. Άρχισαν οι πρώτες συζητήσεις για τα συναισθήματα των ηρώων καθώς και η ταύτιση με κάποιους από τους ήρωες. Εντοπίσαμε το θύμα, τον θύτη και τους παρατηρητές στην ιστορία της Μόνας. Καταλάβαμε ποιες ήταν οι συνέπειες γι’ αυτό που είχε υποστεί, αλλά και πως άλλαξαν τα πράγματα με την αντίδραση των συμμαθητών της (παρατηρητών). Έπειτα από την επέμβαση της δασκάλας, τα πράγματα εξελίχθηκαν καλύτερα. Σ’ αυτό το σημείο διευκρινίσαμε ότι σε τέτοιου είδους επεισόδια, δεν είναι κάποιος μαρτυριάρης, αν πει στη δασκάλα ή το δάσκαλο τι συνέβη.
Συνεχίσαμε παρακολουθώντας βίντεο (animation), με τίτλο “ΝΙΚΗΣΕ ΤΟ ΝΤΑΗ ΧΩΡΙΣ ΝΑ ΤΟΝ ΑΓΓΙΞΕΙΣ”, (μεταγλλωτισμένο).Τα παιδιά εντυπωσιάστηκαν με τον τρόπο παρουσίασής του και το κράτησαν έντονα στη μνήμη τους. Έτσι με αφορμή το βίντεο και με διερευνητική διαδικασία, μάθαμε ποια είναι τα παιδιά που γίνονται εύκολα στόχος, ξαναφέρνοντας στην επιφάνεια τη διαφορετικότητα. Ξεκαθαρίσαμε, ότι δε φταίει αυτός που δέχεται την επίθεση και μιλήσαμε για τις μορφές εκφοβισμού. Είπαμε για τη σωματική (χτυπήματα, σπρωξίματα...) και τη λεκτική βία (βρισιές, απειλές, κοροϊδίες, εξευτελισμός, κατηγορίες, προσβολές…), επισημαίνοντας ότι η ψυχολογική βία που υφίστανται τα παιδιά είναι πολύ μεγάλη και οι συνέπειες φαίνονται στις αϋπνίες, στο άγχος, στον πονοκέφαλο, στον πονόκοιλο, στην άρνηση συμμετοχής. Αναφέραμε τη σεξουαλική βία επαναλαμβάνοντας “τον κανόνα των εσωρούχων” και την ηλεκτρονική, παρόλο που η ηλικία των παιδιών (Β΄τάξη) δεν τους επιτρέπει (προς το παρόν) να έχουν τέτοιου είδους πρόβλημα. Αναφέραμε τρόπους πρόληψης και αντιμετώπισης, ξεκαθαρίζοντας πότε ένα επεισόδιο είναι σχολικός εκφοβισμός και πότε απλά μια επίθεση. Δώσαμε μεγάλη έμφαση και επιμείναμε στο γεγονός ότι δεν είμαστε “καρφιά” μιλώντας στους γονείς ή στους δασκάλους μας για τέτοια περιστατικά. Τέλος είδαμε ότι “μπορούμε να νικήσουμε τους νταήδες χωρίς να τους αγγίξουμε”
Στη συνέχεια είδαμε βίντεο με απόσπασμα από τη σειρά “Ο μικρός Νικόλας” που έδειχνε επεισόδιο σχολικής βίας και μετά διερευνήσαμε το περιστατικό, με τη βοήθεια της παρουσίασης “Τι ώρα είναι; Ώρα να μιλήσουμε για τη βία!” του Βαγγέλη Κελεσίδη. Τα παιδιά έδειξαν, ότι έχουν εμπεδώσει σε ικανοποιητικό βαθμό για την ηλικία τους, τι σημαίνει σχολική βία και πως αντιμετωπίζεται. Ήταν ώρα λοιπόν να καταγράψουμε τις γνώσεις και τις εμπειρίες μας. Χρησιμοποιώντας γραπτό λόγο (φράσεις σε συννεφάκια και επιγραφές) και ζωγραφική, οργανώσαμε φτιάχνοντας κολάζ και ολοκληρώσαμε ετοιμάζοντας το βιβλίο μας “Σχολείο χωρίς φόβο” το οποίο διαβάζαμε και ξεφυλλίζαμε συχνά.
Δεν μείναμε όμως εκεί. Γίναμε μάρτυρες ενός επεισοδίου σχολικής βίας μέσα από παιχνίδι ρόλων. Μέσα από αυτό συνειδητοποιήσαμε τον πολύ σπουδαίο ρόλο των παρατηρητών, που είναι βέβαιο ότι οι περισσότεροι από εμάς έχουμε βιώσει. Καταλάβαμε, ότι πρέπει να έχουμε ενεργό ρόλο και να μην είμαστε παθητικοί θεατές. Πρέπει να μην είμαστε αδιάφοροι και να μάθουμε να αντιδρούμε, καταγγέλοντας τέτοια γεγονότα, αλλά παράλληλα να στηρίξουμε το θύμα. Δεν πρέπει να είμαστε απόλυτοι, απορρίπτοντας εξ’ αρχής τον νταή-θύτη, αλλά δίνοντάς του την ευκαιρία να αλλάξει συμπεριφορά ή να βρει τι είναι αυτό που του φταίει, μπορεί τελικά να καταφέρουμε να κερδίσουμε έναν ακόμη φίλο. Συζητήσαμε για τη σπουδαιότητα του ρόλου μας γενικά, ως παρατηρητές στην πορεία της ζωής μας και πόσο σημαντικό είναι να μην μένουμε απαθείς σε ότι συμβαίνει γύρω μας, αφήνοντας άλλους να καθορίζουν τη ζωή μας.
Όλα τα παραπάνω θα ήταν δυσκολότερα, αν δεν είχαμε από την αρχή τη στήριξη των γονέων, οι οποίοι ανταποκρίνονταν θετικά σε κάθε πρόσκληση. Καλέσαμε λοιπόν τους γονείς με σκοπό, την ενημέρωση, την διερεύνηση και τον προβληματισμό πάνω σε θέματα δυναμικής της ομάδας, παρακολουθώντας βίντεο με τις “Αγριόχηνες”, βίντεο με θέμα τον σχολικό εκφοβισμό και τους ρόλους που μπορεί να έχουν τα παιδιά “Το τίμημα της σιωπής” και συζητήσαμε τον ρόλο της οικογένειας, με τη βοήθεια της παρουσίασης από το ΚΕΣΑΝ Ηρακλείου. Είδαμε ένα βίντεο που μας συγκίνησε “όταν νόμιζες ότι Δεν κοιτούσα - Γράμμα από ένα πρώην παιδί”. Τέλος φτάξαμε μια αφίσα, επισφραγίζοντας ότι συνειδητοποιήσαμε με ποιον τρόπο θα βοηθήσουν οι γονείς ώστε να σταματήσει η βία και ενεργοποιηθήκαμε πάνω σ’ αυτό. Η συνεργασία με τους γονείς ήταν εποικοδομητική καθώς είχαν ρόλο μεσολαβητικό, συμβουλευτικό και πάντα έκαναν ότι καλύτερο μπορούσαν για τα δίνονται λύσεις στα προβλήματά μας.
Ολοκληρώνοντας τις δράσεις μας για τον σχολικό εκφοβισμό, υποσχεθήκαμε ότι δεν θα επιτρέψουμε, όσο περνάει από το χέρι μας τη σχολική βία να μπει και να επηρεάσει τη ζωή μας και φτιάξαμε μια αφίσα που το επιβεβαιώνει λέγοντας: “ΑΣ ΒΑΛΟΥΜΕ ΕΝΑ ΧΕΡΙ ΓΙΑ ΝΑ ΔΙΩΞΟΥΜΕ ΤΟΝ ΦΟΒΟ ΑΠ’ ΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ”.
Φιλία
Όλη τη σχολική χρονιά το κύριο μέλημά μας ήταν να γίνουμε μια ομάδα δεμένη και αγαπημένη ενισχύοντας την αυτοεκτίμησή μας και δημιουργώντας δεσμούς φιλίας. Γνωρίσαμε τη Χαρά, τον Λουκά, τη Γαλήνη, τον Αρμπέν και τη Βάγια μέσα από τα βιβλία της Γλώσσας,την Ελένη, τον Νικόλα, την Άννα, τον Χρήστο, τον Σπίθα, τη Νεσχάν, τον Πέτρο, τη Μαρίνα, τον Σπύρο, την Κλόντια, από τα βιβλία των Μαθηματικών, τον Κυριάκο, την Ανθή με τον σκύλο τους από τα βιβλία της Μελέτης Περιβάλλοντος. Το συναίσθημα της φιλίας έγινε πολύ οικείο και οι σχέσεις φιλίας εντοπίστηκαν και συζητήθηκαν .
Παρακολουθήσαμε την ταινία “Ο τριγωνοψαρούλης εναντίον μεγάλου καρχαρία” και συνειδητοποιήσαμε, ότι η δύναμη της φιλίας είναι μεγάλη και μπορεί να νικήσει κάθε απειλή. Είδαμε και αναλύσαμε τη δύναμη της φιλίας μέσα από κείμενα “ Ο μικρός κάστορας και η ηχώ” (Ανθολόγιο), “Το παιδί με τ’ ακορντεόν” (βιβλίο Γλώσσας), “Μαζί είναι καλύτερα” (βιβλίο Γλώσσας), από το οποίο εμπνευστήκαμε και φτιάξαμε τους χαρταετούς μας. Για να καταφέρουμε να φτάσουμε πολύ πολύ ψηλά, αποφασίσαμε να φτιάξουμε όλοι μαζί τον χαρταετό της φιλίας και τον ενισχύσαμε, γράφοντας πάνω του όλα τα καλά μας στοιχεία. Έτσι έγινε πιο δυνατός και πέταξε ψηλά, χωρίς να φοβάται.
Πλησιάσαμε και αγκαλιάσαμε καινούριους μαθητές, που ήρθαν στην τάξη μας μετά το Πάσχα. Δημιουργήσαμε έναν τρόπο προσέγγισης και αποδοχής και σπάσαμε τον πάγο διασκεδάζοντας, χορεύοντας, τραγουδώντας. Δείξαμε έτσι έμπρακτα, ότι η φιλία μάς δένει και μας κάνει χαρούμενους.
Τονίσαμε την αξία της αγάπης και της συγχώρεσης κατασκευάζοντας “τα κεριά της αγάπης” με αφορμή τη γιορτή της Ανάστασης του Χριστού. Μοιραστήκαμε ευχές μαθαίνοντας, ότι όταν υπάρχει καλή διάθεση και θέληση, όλα προχωρούν καλύτερα.
Αν όλοι είμαστε ενωμένοι και αγαπημένοι, θα πάμε μπροστά και θα φτιάξουμε έναν καλύτερο κόσμο, όπως ονειρεύεται κάθε παιδί. Φέραμε στη μνήμη μας το ποίημα του Γιάννη Ρίτσου “Αν όλα τα παιδιά της γης” και νιώθοντας έτσι πιο δυνατοί, υποσχεθήκαμε φωνάζοντας όλοι μαζί ότι θα βάλουμε ένα χεράκι να διώξουμε τον φόβο από το σχολείο.
Ευχαριστίες
Ευχαριστούμε τους γονείς των παιδιών, για την εμπιστοσύνη και τη στήριξη στη διεξαγωγή του προγράμματός μας.
Ιδιαίτερα ευχαριστούμε τη σχολική μας σύμβουλο την κυρία Ανδρονίκη Σπαθαράκη για τη σεμιναριακή υποστήριξη, τη δυνατότητα συνεργασίας που μας παρείχε με το ΚΕΣΑΝ Ηρακλείου και τη συμβουλευτική καθοδήγηση, για την πραγματοποίηση του προγράμματος.
Αναφορές
Ιστοσελίδες
- Ο μικρός Νικόλας (απόσπασμα)
- Τι ώρα είναι; Ώρα να μιλήσουμε για τη βία! (Βαγγέλης Κελεσίδης)
Βιβλία
- ΦΡΙΚΑΝΤΕΛΑ Η ΜΑΓΙΣΣΑ ΠΟΥ ΜΙΣΟΥΣΕ ΤΑ ΚΑΛΑΝΤΑ (Ευγένιος ΤριβΙζάς)
- Τα χέρια δεν είναι για να δέρνουμε (Μάρτιν Αγκάσι)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου