Απ΄ τη μέλισσα το μέλι κι απ΄ το μέλι το παστέλι

Πρόγραμμα Αγωγής Υγείας στο πλαίσιο της εκπαίδευσης για την υγεία και τη διατροφή

Σοφία Καπετανάκη, Άννα Σπανάκη

6ο Νηπιαγωγείο Ηρακλείου  

Περίληψη

Από τη μέλισσα το μέλι κι από το μέλι το παστέλι, ένα πρόγραμμα Αγωγής Υγείας, με προεκτάσεις σε θέματα: φυσικό περιβάλλον, προϊόντα του τόπου μας και προβολή αυτών, επαγγέλματα του τόπου μας, υγεία, διατροφή, γαστρονομία, μυθολογία, εικαστικά, μουσική, χορός, ποιότητα ζωής, αγωγή του καταναλωτή. Στα πλαίσια του προγράμματος γνωρίσαμε τη μέλισσα, την κοινωνία της και τα προϊόντα της. Γνωρίσαμε έναν μελισσοκόμο και τα μυστικά της δουλειάς του. Γευτήκαμε σπιτικά γλυκά από μέλι και φτιάξαμε το δικό μας βιβλίο συνταγών. Ψάξαμε τη μέλισσα και το μέλι στην τέχνη, στη λογοτεχνία, στη θρησκεία, δημιουργώντας δικά μας τραγούδια, ιστορίες, animation, εικαστικά έργα και παιχνίδια. Ταξιδέψαμε παίζοντας, στην Ελλάδα, στις περιοχές που παράγουν μέλι και γνωρίσαμε τη χλωρίδα τους και στον παγκόσμιο χάρτη, στις χώρες που εισάγουν ελληνικό μέλι και γνωρίσαμε τις δικές τους εξαγωγές. Διεξήγαμε έρευνα για τη σημασία του μελιού στη διατροφή μας και τελειώσαμε με παρουσίαση στην καλοκαιρινή μας γιορτή.

Απ΄ τη μέλισσα το μέλι κι απ΄ το μέλι το παστέλι

Λέξεις κλειδιά

Μέλισσα, μέλι, μελισσοκόμος, μελογλυκομαγειρέματα, έρευνα.

Κατηγορία προγράμματος

Αγωγής Υγείας

Εισαγωγή

«Απ΄ τη μέλισσα το μέλι κι απ΄ το μέλι το παστέλι», απάντησαν πολλά νήπια, όταν κάποιο άλλο νήπιο, τις πρώτες κιόλας μέρες της σχολικής χρονιάς ρώτησε αν επιτρέπεται το παστέλι στο Νηπιαγωγείο για δεκατιανό.

Συχνά μας ρωτούν γονείς και νήπια για το τι επιτρέπεται και τι όχι στη διατροφή μας. Τους συμβουλεύουμε από την πρώτη μας συνάντηση γι΄ αυτό το σημαντικό θέμα και μάλιστα φέτος τους δώσαμε κι ένα ενδεικτικό οδηγό για σωστό και ισορροπημένο δεκατιανό και μεσημεριανό. Ο οδηγός συμπληρώθηκε με τη βοήθεια μιας μαμάς γυμνάστριας και της διατροφολόγου του γυμναστηρίου στο οποίο εργάζεται.

Με χαρά διαπιστώσαμε πως η προσπάθειά μας καρποφόρησε για κάποιες οικογένειες του Νηπιαγωγείου μας. Με λύπη και πολύ προβληματισμό όμως παρατηρήσαμε πως κάποιοι άλλοι γονείς εφοδιάζουν την τσαντούλα με δεκατιανό αποτελούμενο  από προϊόντα και ανθυγιεινά και πολυέξοδα κι ας γκρινιάζουν για την οικονομική κρίση που τους μαστίζει.

Πολλά λέγονται και γράφονται για τον σύγχρονο τρόπο ζωής που εκτός από το άγχος τον διακρίνει και η «κακή» διατροφή και η καθιστική ζωή. Τόσες θυσίες κάνουν οι γονείς για την ευτυχία των παιδιών τους, τόση ανησυχία έχουν για τη σωστή ανατροφή και ανάπτυξή τους κι όμως πολλές φορές αμελούν βασικούς κανόνες άσκησης και διατροφής στον βωμό της διευκόλυνσης των καταστάσεων.

Αξίζει, επομένως, να ενταχθεί αυτό το πρόγραμμα στον προγραμματισμό του εκπαιδευτικού μας έργου καθώς ευελπιστούμε πως θα ευαισθητοποιήσει γονείς και παιδιά κι όσο μπορέσουμε και την ευρύτερη κοινωνία: στη διατροφική αξία της κατανάλωσης του μελιού και στη σημασία της για την καλή μας υγεία και σε θέματα εργατικότητας και καλής συνεργασίας παίρνοντας μηνύματα από την κοινωνία των μελισσών.

Επιπλέον, οι επιμέρους ενότητες του θέματος, γνωριμία με το μέλι και την  οικογένειά του (η μέλισσα και η κοινωνία της, ο μελισσοκόμος, τα προϊόντα του), το ελληνικό μέλι  ταξιδεύει στον κόσμο, το μέλι στην παιδική λογοτεχνία, το μέλι στην τέχνη, το μέλι στη θρησκεία, το μέλι στη ζαχαροπλαστική, η άποψη των διατροφολόγων για το μέλι, μια γιορτή στο νηπιαγωγείο μας για το μέλι, μια έρευνα για τη  σημασία του μελιού στη διατροφή μας, μια δική μας διαφήμιση για το μέλι, μπορούν να γίνουν διδακτικό αντικείμενο στις θεματικές ενότητες της προσχολικής εκπαίδευσης.

Ένα πρόγραμμα αγωγής υγείας, με προεκτάσεις σε θέματα: Φυσικό περιβάλλον, προϊόντα του τόπου μας και προβολή αυτών, επαγγέλματα του τόπου μας, υγεία, διατροφή, γαστρονομία, μυθολογία, εικαστικά, μουσική, χορός, ποιότητα ζωής, αγωγή του καταναλωτή, παιχνίδια, λογοτεχνία, θέατρο, animation…

Το πρόγραμμα υλοποιείται σύμφωνα με το ΔΕΠΠΣ και το ΑΠΣ του Νηπιαγωγείου. Συνδέεται με τα Προγράμματα Σπουδών και συγκεκριμένα με τις μαθησιακές περιοχές, ενεργός πολίτης για τον πολιτισμό και τη βιώσιμη ανάπτυξη, φυσικές επιστήμες, μαθηματικά, γλώσσα, μελέτη περιβάλλοντος, πληροφορική, δημιουργία και έκφραση.

Εμπλεκόμενοι στο πρόγραμμα και οι δύο νηπιαγωγοί του τμήματος, τα 16 προνήπια και νήπια, ο σύλλογος γονέων, ο Δήμος Ηρακλείου, τα όμορα σχολεία και τοπικό τηλεοπτικό κανάλι.

Σκοπός και στόχοι

• Η ευαισθητοποίηση των νηπίων και των οικογενειών τους στη διατροφική αξία της κατανάλωσης του μελιού και στη σημασία της για την καλή υγεία.
• Η ευαισθητοποίηση των νηπίων και των οικογενειών τους σε θέματα εργατικότητας και καλής συνεργασίας παίρνοντας μηνύματα από την κοινωνία των μελισσών.

Ως προς το γνωστικό αντικείμενο

• γνωριμία με το μέλι και την οικογένειά του (η μέλισσα και η κοινωνία της, ο μελισσοκόμος, τα προϊόντα του)
• το ελληνικό μέλι  ταξιδεύει στον κόσμο
• το μέλι στην παιδική λογοτεχνία
• το μέλι στην τέχνη
• το μέλι στη θρησκεία
• το μέλι στη ζαχαροπλαστική
• η άποψη των διατροφολόγων για το μέλι

Ως προς τη μαθησιακή διαδικασία

• η καλλιέργεια δεξιοτήτων
• η συνδυασμένη χρήση ποικίλων πηγών πληροφοριών
• η υιοθέτηση μαθητοκεντρικών παιδαγωγικών διαδικασιών
• η διεξαγωγή έρευνας
• η συνεργασία μεταξύ μας, με τους γονείς μας και με φορείς της τοπικής κοινωνίας (δήμο, εμπορικά καταστήματα, παραγωγούς, διατροφολόγο, γιατρό)

Ως προς τη μεθοδολογία υλοποίησης του προγράμματος

• η μέθοδος σχεδίου εργασίας
• η διαθεματικότητα
• η διεπιστημονικότητα
• η βιωματική προσέγγιση της γνώσης
• η ενθάρρυνση μαθητικής πρωτοβουλίας
• η καλλιέργεια κριτικής σκέψης
• η ανάπτυξη διαλόγου
• η ομαδοσυνεργατική διδασκαλία
• ο καταιγισμός ιδεών

Περιγραφή δράσης

«Ο μπαμπάς μου είναι μελισσοκόμος», μας δήλωσε ένα νήπιο τις πρώτες κιόλας μέρες της σχολικής χρονιάς, όταν παίζαμε παιχνίδια γνωριμίας. «Και τι κάνει δηλαδή;», ρωτήθηκε από άλλο νήπιο. Η κουβεντούλα εξελίχθηκε, οι απορίες πολλές κι οι απαντήσεις άλλοτε ικανοποιητικές κι άλλοτε όχι. Κι ο επίλογος της συζήτησής μας: «Να τον καλέσουμε εδώ τον μελισσοκόμο και να μας κρατά και μέλι».

Άλλη μέρα του Σεπτέμβρη, την ώρα του δεκατιανού: «Κυρία, επιτρέπεται το παστέλι στο πρωινό μας;». «Η μαμά μου φτιάχνει παστέλι από το μέλι του μπαμπά», δήλωσε η κόρη του μελισσοκόμου. «Να την καλέσουμε κι αυτήν να φτιάξουμε μαζί παστέλι;» Τόσο έντονο ήταν το ενδιαφέρον τους για το θέμα ώστε αρχίσαμε να το διερευνούμε πιο συστηματικά.

Αρχικά μας προέκυψε ο τίτλος: «Απ΄ τη μέλισσα το μέλι κι απ΄ το μέλι το παστέλι». Συζητήσαμε για το τι γνωρίζουμε, τι θέλουμε να μάθουμε και πώς θα τα μάθουμε. Προχωρήσαμε στη διαμόρφωση του ιστογράμματος. Στη συνέχεια, χωριστήκαμε σε ομάδες εργασίας με βάση τα υποθέματα του project και ενημερώσαμε σχετικά τους γονείς.

Αφού συγκεντρώθηκε και παρουσιάστηκε το εποπτικό υλικό των ομάδων, με παιδαγωγικές μεθόδους που αναφέρονται σε προηγούμενη παράγραφο και μέσα από: το θεατρικό παιχνίδι, τη δραματοποίηση, το κουκλοθέατρο, τον χορό, το τραγούδι, την ποιητική και λογοτεχνική δημιουργία, τη λογοτεχνική προσέγγιση βιβλίων, την καλλιτεχνική ματιά σε πίνακες ζωγραφικής, το εργαστήριο χειροτεχνίας, μαγειρικής, ζαχαροπλαστικής, μελισσοκομίας, κεριού, τη μέθοδο έρευνας (δημιουργία και μελέτη  ερωτηματολογίου και παραγωγή συμπερασμάτων), τις παιδαγωγικές επισκέψεις ειδικών, προσεγγίσαμε όλα τα επιμέρους θέματα του προγράμματός μας.

Συγκεκριμένα κατά μαθησιακή περιοχή:

Γλώσσα

• Παρουσίαση του υλικού από τα μέλη της κάθε ομάδας.
• Κουκλοθέατρο με αυτοσχέδιες ιστοριούλες με τις δικές μας μέλισσες-κούκλες.
• Γνωριμία με τα έντομα γενικότερα μέσα από παιχνίδι ομαδικό: «βλέπω ένα έντομο που..», παιχνίδι παρατήρησης, γλώσσας (περιγράφουμε χαρακτηριστικά), μνήμης.
• Δημιουργία ερωτηματολογίου για την έρευνα.
• Παρεμβάσεις συμβουλές προς όλους μας με βάση τα αποτελέσματα.
• Λογοτεχνική προσέγγιση παιδικών βιβλίων: «Σούλα, η μελισσούλα» και «Μια μέλισσα με λύση».
• Ο θρύλος της Αγίας Σοφίας.
• Ο μύθος της χελώνας, της αράχνης, του σκαντζόχοιρου και της μέλισσας.
• Ταύτιση λέξεων εικόνων.
• Τα γράμματα της μέλισσας.
• Σταυρόλεξο.
• Παροιμίες, αίνιγμα.
• Παίζοντας με ομοιοκαταληξίες φτιάξαμε:

Ένα δικό μας ποίημα «το σχολείο των ονείρων μου», βασισμένο στο μελίσσι και σε παροιμίες για τη μέλισσα και το μέλι. Στίχους για ένα δικό μας τραγούδι: «οι μέλισσες». Μια δική μας διαφήμιση για το κρητικό μέλι μέσα από τους στίχους ενός δικού μας ποιήματος.

Μια δική μας ιστοριούλα: «Η μέλισσα το ’σκασε», εμπνευσμένη από τρεις πίνακες ζωγραφικής με θέμα τη μέλισσα. Ένα δικό μας σχετικό με το μέλι λάχνισμα για τα παιχνίδια μας.

• Το δικό μας βιβλίο συνταγών: «Μελογλυκομαγειρέματα».
• Προσκλήσεις και δώρα για τους ανθρώπους που μας επισκέφτηκαν.
• Το ελληνικό μέλι, μέσα από ομαδικό αυτοσχέδιο με κάρτες λέξεων παιχνίδι με βάση τον χάρτη της Ελλάδας και τη χλωρίδα της χώρας μας.
• Το κρητικό μέλι ταξιδεύει στον κόσμο. Οι εξαγωγές μας και τα προϊόντα που εμείς εισάγουμε από τις χώρες αυτές, πάλι μέσα από δικό μας ομαδικό παιχνίδι με βάση τον παγκόσμιο χάρτη αυτήν τη φορά και πάλι με κάρτες λέξεων και εικόνων.

Μαθηματικά

• Αρίθμηση και γραφή ως το 9, μέσα από το γνωστό τραγούδι,  «εννέα μελισσούλες».
• Ο κύκλος της μέλισσας μέσα από μια κατασκευή μαμάς και νηπίου.
• Γεωμετρικά σχήματα. Μάθαμε το εξάγωνο μέσα από την κυψέλη. Το κόψαμε, το μετρήσαμε, το σχηματίσαμε με το σώμα μας. Τον ίδιο στόχο μάθησης του εξάγωνου- κυψέλη είχε και η πρόσκληση για την καλοκαιρινή μας γιορτή.
• Παίξαμε επιτραπέζιο ομαδικό παιχνίδι του εμπορίου με θέμα την κυψέλη και στόχους ομαδοποίησης, αντιστοίχισης και ταξινόμησης.
• Παίξαμε επιτραπέζιο ομαδικό παιχνίδι δικής μας κατασκευής με θέμα την κυψέλη και στόχους ομαδοποίησης, αντιστοίχισης και ταξινόμησης.
• Αυτοσχέδιο ομαδικό παιχνίδι με τις εξάγωνες κυψέλες και στόχο την απαρίθμηση ως το 30 και απλές μαθηματικές πράξεις, με εμπλοκή στη γλώσσα (απλές οδηγίες για την εξέλιξη του παιχνιδιού).
• Ομαδικό αυτοσχέδιο παιχνίδι με θέμα τη μέλισσα και στόχο τις διαδρομές, με μαγνήτες.
• Μοτίβα μελισσών στολίζουν τις εργασίες μας.
• Μετρήσεις ποσοτήτων κατά την εκτέλεση συνταγών ζαχαροπλαστικής που εκτελέσαμε.
• Επίλυση μαθηματικών προβλημάτων μέσα από πίνακες ζωγραφικής με μέλισσες.
• Διεξαγωγή έρευνας, με ερωτηματολόγιο, με δείγμα τους γονείς και θέμα τη διατροφική αξία του μελιού.
• Μέτρηση και εξαγωγή αποτελεσμάτων. Πρώτα με απλές γραμμές, μετά με χειρόγραφες, ζωγραφισμένες στήλες και μετά  με γράφημα στήλες και πίτα σε πρόγραμμα του υπολογιστή.
• Πίνακας διπλής εισόδου (έντομα και συναισθήματα).

Φυσικές επιστήμες

Πείραμα: Ομαδικό αυτοσχέδιο παιχνίδι με θέμα τη μέλισσα και στόχο τις διαδρομές, με μαγνήτες.

Πείραμα: Κολλήσαμε με λιωμένο κερί, επηρεασμένοι από τη μυθολογία, από τον Δαίδαλο και τον Ίκαρο.

Μελέτη Περιβάλλοντος

Φυσικό περιβάλλον

• Γνωριμία με τη μέλισσα, την κοινωνία της και τα προϊόντα της, με εποπτικό υλικό και πολλά παιχνίδια.
• Γνωριμία με τα έντομα γενικότερα μέσα από παιχνίδι ομαδικό: «βλέπω ένα έντομο που..»
• Γνωριμία με το μέλι. Παρατηρήσαμε το χρώμα του, την υφή του, το μυριστήκαμε, το γευτήκαμε.
• Γνωριμία με τον τρόπο παρασκευής γλυκών, φαγητών, ποτών, καλλυντικών από μέλι. Μαγειρέψαμε στην κουζίνα μας, γίναμε ζαχαροπλάστες και φτιάξαμε μελομακάρονα.  Μας επισκέφτηκε μια μαμά και μαζί φτιάξαμε παστέλι. Συγκεντρώσαμε συνταγές με βάση το μέλι, από τις μαμάδες μας.
• Γνωριμία με το κερί της μέλισσας. Μας επισκέφτηκε μια γιαγιά και μαζί της φτιάξαμε πασχαλινές λαμπάδες  από κερί μέλισσας.
• Το ελληνικό μέλι, μέσα από ομαδικό αυτοσχέδιο παιχνίδι με βάση τον χάρτη της Ελλάδας και τη χλωρίδα της χώρας μας.
• Το κρητικό μέλι ταξιδεύει στον κόσμο. Οι εξαγωγές μας και τα προϊόντα που εμείς εισάγουμε από τις χώρες αυτές, πάλι μέσα από δικό μας ομαδικό παιχνίδι με βάση τον παγκόσμιο χάρτη αυτήν τη φορά.

Ανθρωπογενές περιβάλλον

• Γνωριμία με τη διατροφική αξία του μελιού. Φροντίσαμε να εντάξουμε στο δεκατιανό του νηπιαγωγείου μας το μέλι (μέλι με βούτυρο στο ψωμί, γιαούρτι με μέλι, ξηροί καρποί με μέλι, παστέλι, λουκουμάδες, σπιτικοί με μέλι…).
• Η σημασία της ομαδικής εργασίας και του καταμερισμού των ευθυνών, μέσα από θεατρικό παιχνίδι και με βάση την κοινωνία των μελισσών.
• Γνωριμία με το επάγγελμα του μελισσοκόμου.
• Τα επαγγέλματα του μάγειρα και του ζαχαροπλάστη σε δραματοποίηση.
• Έρευνα για τη διατροφική αξία του μελιού.
• Η μέλισσα και το μέλι στην αρχαιότητα και στη μυθολογία, στη θρησκεία. Εμπέδωση μέσα από θεατρικό παιχνίδι.
• Παρουσίαση του θέματος στα πλαίσια της καλοκαιρινής μας γιορτής.

Δημιουργία Έκφραση

• Χειροτεχνίες: Μέλισσα με μανταλάκι, σύρμα πίπας και νάυλον σακούλα. Μέλισσα με πλαστελίνη. Κυψέλη επίπεδη και τρισδιάστατη με χαρτοκοπτική και χαρτοδιπλωτική. Μέλισσα με χαρτί και μαύρη κλωστή. Μέλισσα με κάλτσα. Μέλισσες-κούκλες για το κουκλοθέατρο. Σελιδοδείκτες μέλισσες με αφορμή την ημέρα του παιδικού βιβλίου. Μας επισκέφτηκε μια γιαγιά και μαζί της φτιάξαμε πασχαλινές λαμπάδες  από κερί μέλισσας.
• Κουκλοθέατρο με αυτοσχέδιες ιστοριούλες με τις δικές μας μέλισσες-κούκλες.
• Ζωγραφική, με ποικίλα υλικά ομαδική και ατομική.
• Ζωγραφική από μαμά και γιαγιά εξωτερικού τοίχου του νηπιαγωγείου μας με θέμα τη μέλισσα.

Εικονογράφηση δικών μας βιβλίων

• Κουκλοθέατρο με τις δικές μας κούκλες.
• Θεατρικό παιχνίδι. Δραματοποιήσεις: Ο μελισσοκόμος, το μελίσσι. Δραματοποιήσεις παραμυθιών και τραγουδιών.
• Ομαδικό παιχνίδι: περνά περνά η μέλισσα, το χαλασμένο τηλέφωνο με λεξιλόγιο του θέματος, βλέπω ένα έντομο.
• Τραγούδια και χορός. Τα τραγούδια αναγράφονται στη μαθησιακή περιοχή της γλώσσας και των μαθηματικών.
• Προσέγγιση της τέχνης μέσα από τους πίνακες ζωγραφικής των: Sabina Espinet, Deb Kirkeeidesweet, Roz.
• Ψυχοκινητικά παιχνίδια.
• Δημιουργία animation, 9 μελισσούλες.
• Δημιουργία και υλοποίηση μουσικοχορευτικής παράστασης στα πλαίσια της καλοκαιρινής μας γιορτής. Μια δραματοποίηση παραμυθιών, τραγουδιών, ποιημάτων και παροιμιών. Κατασκευή σκηνικών, κουστουμιών, πρόσκλησης.

Επισκέψεις

• Ένας μελισσοκόμος στο Νηπιαγωγείο μας.
• Μια γιαγιά στο Νηπιαγωγείο μας μας μαθαίνει να φτιάχνουμε πασχαλινές λαμπάδες από μελισσοκέρι.
• Μια μαμά και μια γιαγιά μας ζωγραφίζουν ένα εξωτερικό τοίχο μας με θέμα τη μέλισσα.
• Υποδεχτήκαμε κόσμο για την παρουσίαση του προγράμματός μας στα πλαίσια της καλοκαιρινής γιορτή μας.

Ενημερωτικές συναντήσεις με τους γονείς

Παρουσίαση του προγράμματος στους γονείς για την ευαισθητοποίησή τους σχετικά με τη διατροφική αξία του μελιού και τη σημασία της συνεργασίας και της αλληλεγγύης στη ζωή μας παίρνοντας παράδειγμα από την κοινωνία των μελισσών.

ΤΠΕ

• Διεξαγωγή έρευνας, με ερωτηματολόγιο, με δείγμα τους γονείς και θέμα τη διατροφική αξία του μελιού.
• Μέτρηση και εξαγωγή αποτελεσμάτων. Πρώτα με απλές γραμμές, μετά με χειρόγραφες, ζωγραφισμένες στήλες και μετά με γράφημα στήλες και πίτα σε πρόγραμμα του υπολογιστή.
• Παρακολουθήσαμε επεισόδια από την παιδική σειρά: «Μάγια η μέλισσα» και «οι μέλισσες, ο μαγικός κόσμος των ζώων» της Disney.
• Δημιουργία animation, 9 μελισσούλες, με το πρόγραμμα movie maker.
• Μια δική μας διαφήμιση για το κρητικό μέλι μέσα από τους στίχους ενός δικού μας ποιήματος.
• Αναρτήσεις των εργασιών μας στις ιστοσελίδες του νηπιαγωγείου μας.
• Επικαιροποίηση του προγράμματος στην ιστοσελίδα της μαθητικής δημιουργίας της Διεύθυνσης Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Νομού Ηρακλείου.
• Παρουσίαση του προγράμματος σε μορφή power point στο 2ο συνέδριο της μαθητικής δημιουργίας.

Ευχαριστίες

Ευχαριστούμε θερμά για την πολύτιμη συμβολή τους στην υλοποίηση, στην παρουσίαση και στην επικαιροποίηση στο διαδίκτυο του προγράμματός μας τους παρακάτω:

• Τα νήπια και προνήπια του 6ου Νηπιαγωγείου Ηρακλείου.
• Τους γονείς των παιδιών μας.
• Την πρόεδρο, κυρία Σοφία Χαχλάκη και το Δ.Σ.Συλλόγου γονέων μας.
• Τους καταστηματάρχες της περιοχής για τις προσφορές τους σε δώρα για την καλοκαιρινή γιορτή μας.
• Τον κύριο Βαγγέλη Κουμιανάκη, μελισσοκόμο.
• Τις κυρίες Δέσποινα Μάρκου και Μαρίνα Παπαδάκη, για τη ζωγραφική ενός εξωτερικού μας τοίχου.
• Την κυρία Δέσποινα Μάρκου, για την παρασκευή παστελιού στον χώρο μας.
• Την κυρία Ελευθερία Καπετανάκη, για την κατασκευή πασχαλινών λαμπάδων από μελισσοκέρι.
• Τον κύριο Γιώργο Μαρκατάτο, υπεύθυνο του γραφείου Σχολικών Δραστηριοτήτων της Διεύθυνσης Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Νομού Ηρακλείου.
• Την κυρία Μαρία Δασκαλάκη, συντονίστρια της ομάδας μας για τη συμμετοχή μας στο 2ο Συνέδριο μαθητικής δημιουργίας.

Αναφορές

Βιβλιογραφία

• Ζαραμπούκα Σοφία (1996). Μυθολογία 1-10 τόμοι. Εκδόσεις: Κέδρος. Αθήνα.
• Κρίνγκς Αντούν (1994). Σούλα η μελισσούλα.Εκδόσεις: Παπαδόπουλος.
• Λήδα Βαρβαρούση (2009). Μια μέλισσα… με λύση. Εκδόσεις: Παπαδόπουλος.
• Νίκος Ψιλάκης, Μαρία Ψιλάκη (2001). Κρητική παραδοσιακή κουζίνα. Εκδόσεις: Χριστάκης, Καρμάνωρ.
• Λίτσα Χατζηφώτη. Η Μινωική Κρήτη. Εκδόσεις: Μ.Τούμπης.
• Παιδαγωγικό Ινστιτούτο (2003). Διαθεματικό Πλαίσιο Προγραμμάτων Σπουδών για το Νηπιαγωγείο.
• Πρόγραμμα Σπουδών Νηπιαγωγείου (2011). Νέο Σχολείο (σχολείο 21ου αιώνα). Νέο Πρόγραμμα Σπουδών.

Δικτυογραφία

• Μάγια η μέλισσα
• Μέλι
• Μέλισσες, ο μαγικός κόσμος των ζώων, Disney,.
• Ξυλούρης - Έξτρα Παρθένο Ελαιόλαδο Κρήτης - Η ΕΤΑΙΡΙΑ
• Ο μύθος της Αγίας Σοφίας και η μέλισσα..
• 6ο Νηπιαγωγείο Ηρακλείου, (2016). Animation: μελισσούλες
• 6ο Νηπιαγωγείο Ηρακλείου, (2016). Διαφήμιση για το κρητικό μέλι