Παρασκευή 22 Απριλίου 2016

Το κρυφτούλι της Χαράς

Πρόγραμμα συναισθηματικής αγωγής στο πλαίσιο της εκπαίδευσης για τη χαρά στη ζωή μας σε περίοδο οικονομικής κρίσης


Σοφία Καπετανάκη, Άννα Σπανάκη


6ο Νηπιαγωγείο Ηρακλείου  

Περίληψη
Το κρυφτούλι της Χαράς, ένα παραμύθι για το συναίσθημα της χαράς σε καιρό οικονομικής κρίσης. Ένα πρόγραμμα συναισθηματικής αγωγής στο πλαίσιο της εκπαίδευσης για τη χαρά στη ζωή μας. Ένα πολιτιστικό πρόγραμμα με προεκτάσεις σε ζητήματα: κοινωνικά και περιβαλλοντικά. Επιμέρους θέματα είναι οι κρυψώνες της χαράς, η κρίση και η παρέα της, η χαρά στη λογοτεχνία και στην τέχνη, μια έρευνα : Μπορεί να ανθίσει η χαρά μέσα στην κρίση; Τι μπορούμε να κάνουμε εμείς στο νηπιαγωγείο για να βρίσκουμε χαρά εμείς αλλά και οι μεγάλοι γύρω μας; Μια γιορτή στο Νηπιαγωγείο μας και κάποιες εκπαιδευτικές επισκέψεις σε όμορα σχολεία και υπηρεσίες για παρουσίαση του προγράμματός μας και για να μεταφέρουμε το μήνυμά μας πως ναι υπάρχει κρίση αλλά η χαρά δε λείπει, βρίσκεται στα απλά και καθημερινά, στη φιλία, στην αγάπη και στην αλληλεγγύη. Δεν έχουμε παρά να ψάξουμε και θα τη βρούμε!


Λέξεις κλειδιά
Κρυψώνες της χαράς, οικονομική κρίση, φιλία, αγάπη, αλληλεγγύη.
Κατηγορία προγράμματος
Πολιτιστικών θεμάτων
Εισαγωγή
«Το κρυφτούλι της Χαράς», ένα παραμύθι που εμπνεύστηκε και έγραψε η νηπιαγωγός του 6ου Νηπιαγωγείου Ηρακλείου, Σοφία Καπετανάκη, το Σεπτέμβριο του 2015.
Το Νηπιαγωγείο μας βρίσκεται σε μια συνοικία της πόλης μας που το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού της έχει πληγεί πολύ από την οικονομική κρίση που μαστίζει τη χώρα μας τα τελευταία χρόνια. Γονείς που έχουν χάσει τις δουλειές τους προσπαθούν όπως μπορούν, με αξιοπρέπεια, να προσφέρουν τα απαραίτητα στα παιδιά τους. Γονείς με λιγοστά μηνιαία έσοδα πασχίζουν για τα απαραίτητα. Γονείς με μικρότερο οικονομικό πρόβλημα ή λίγοι γονείς με μεγαλύτερη οικονομική άνεση είναι πρόθυμοι να βοηθήσουν όσο και όσους μπορούν. Απ΄ όλους αυτούς τους γονείς και ολόκληρες τις οικογένειές τους εμπνεύστηκε η νηπιαγωγός, συγγραφέας του παραμυθιού.  
Στο παραμυθάκι μας πρωταγωνιστές η Χαρά και ο Χάρης, δυο μικροί φίλοι σε μια φτωχική γειτονιά της πόλης μας. Ζουν χαρούμενα  με όλους τους γείτονές τους μέχρι που στην γειτονιά τους εμφανίζεται μια παράξενη ένοικος, η κυρία Κρίση, δύστροπη κι απρόσιτη. Ήρθε κι έφερε μαζί της τη λύπη, το θυμό, το φόβο, τις αρρώστιες, τη φτώχεια. Το άγχος κυριάρχησε στη ζωή των μεγάλων μα η Χαρά κι Χάρης συνεχίζουν σταθερά το αγαπημένο τους παιχνίδι, το κρυφτό. Μάλιστα τώρα που πλησιάζουν και τα Χριστούγεννα παίζουν στον πεζόδρομο τους γύρω από το χριστουγεννιάτικο δέντρο της γειτονιάς. Καταφέρνουν σιγά σιγά, με τον τρόπο τους να βάλλουν στο παιχνίδι τους κι όλους τους μεγάλους της γειτονιάς. Η Χαρά βρίσκει κρυψώνες κι ο Χαραλάμπης, που λάμπει από χαρά, την ξετρυπώνει, την αρχή μόνος του και σιγά σιγά με τη συμμετοχή και των μεγάλων και προς μεγάλη έκπληξη όλων, στο τέλος μπαίνει στο παιχνίδι και η κυρία Κρίση. Έτσι τους βρίσκει ο νέος χρόνος, παρέα με την κρίση και με τα χαρά ν΄ ανθίζει μέσα στις κρυψώνες της Χαρούλας: στα χάδια, στα φιλιά, στην ειρήνη, στην αγάπη, στη γαλήνη, και στην προσφορά, στα παιχνίδια και στα δώρα, στο καλό το φαγητό, στη διασκέδαση, στο τραγούδι, στο χορό, στα δέντρα, στα λουλούδια, στα πουλιά και σκορπώντας χαμόγελα ή και δάκρυα χαράς. Έτσι τους βρίσκει ο νέος χρόνος, παρέα με την κρίση και με τα χαρά ν΄ ανθίζει, με φιλία, με αγάπη και με  αλληλεγγύη.
Η αφήγηση του παραμυθιού ενθουσιάζει τόσο τα νήπια ώστε ζητούν να διερευνήσουμε περισσότερο το θέμα. Το εντάσσουμε στον προγραμματισμό του εκπαιδευτικού έργου του νηπιαγωγείου Ένα πρόγραμμα συναισθηματικής αγωγής στο πλαίσιο της εκπαίδευσης για τη χαρά στη ζωή μας. Ένα πολιτιστικό πρόγραμμα με προεκτάσεις σε ζητήματα:  κοινωνικά και περιβαλλοντικά  Επιπλέον οι επιμέρους ενότητες του θέματος μπορούν να γίνουν διδακτικό αντικείμενο στις θεματικές ενότητες της προσχολικής εκπαίδευσης.
Στη θεματολογία του προγράμματος εντάσσεται το φυσικό περιβάλλον, το δομημένο τοπικό περιβάλλον (σπίτι, σχολείο, δήμος), η οικονομία, η ανάπτυξη, οι κήποι, οι καλλιέργειες, οι ανθρώπινες σχέσεις, ο πολιτισμός.
Το πρόγραμμα υλοποιείται σύμφωνα με το ΔΕΠΠΣ και το ΑΠΣ του Νηπιαγωγείου Συνδέεται με τα προγράμματα σπουδών και συγκεκριμένα με τις μαθησιακές περιοχές: ενεργός πολίτης για τον πολιτισμό και την βιώσιμη ανάπτυξη, φυσικές επιστήμες, μαθηματικά, γλώσσα, μελέτη περιβάλλοντος, πληροφορική, δημιουργία, έκφραση.
Εμπλεκόμενοι στο πρόγραμμα και οι δύο νηπιαγωγοί του ολοήμερου τμήματος, τα 16 προ- νήπια και νήπια, ο σύλλογος γονέων, τα όμορα σχολεία, η Δ.Ο.Υ.Ηρακλείου και τα παιδικά χωριά S.O.S. Ηρακλείου.  
Σκοπός και στόχοι
Η ευαισθητοποίηση των παιδιών, των οικογενειών τους και της ευρύτερης κοινωνίας σε θέματα χαράς όπου κι αν αυτή κρύβεται.
Συγκεκριμένα:
Ως προς το γνωστικό αντικείμενο
•η ευαισθητοποίηση των νηπίων και των γονιών σε θέματα συμπεριφοράς μεταξύ μας και προς το περιβάλλον (βιώσιμη και αειφόρος ανάπτυξη), σε θέματα αλληλοβοήθειας και αλληλεγγύης και μάλιστα σε καιρό οικονομικής κρίσης.
•η πρόληψη ή αντιμετώπιση της θλίψης στο νηπιαγωγείο, στο σπίτι, στο περιβάλλον.
•η λογοτεχνική και εικαστική προσέγγιση του θέματος.
Ως προς τη μαθησιακή διαδικασία
•η καλλιέργεια δεξιοτήτων.
•η συνδυασμένη χρήση ποικίλων πηγών πληροφοριών.
•η υιοθέτηση μαθητοκεντρικών παιδαγωγικών διαδικασιών.
•η διεξαγωγή έρευνας.
•η συνεργασία μεταξύ μας, με τους γονείς μας και με φορείς της τοπικής κοινωνίας (δήμο, ενορία, εφορία, φιλανθρωπικές οργανώσεις).
Ως προς τη μεθοδολογία υλοποίησης του προγράμματος
•η μέθοδος σχεδίου εργασίας.
•η διαθεματικότητα.
•η διεπιστημονικότητα.
•η βιωματική προσέγγιση της γνώσης.
•η ενθάρρυνση μαθητικής πρωτοβουλίας.
•η καλλιέργεια κριτικής σκέψης.
•η ανάπτυξη διαλόγου.
•η ομαδοσυνεργατική διδασκαλία.
•ο καταιγισμός ιδεών.

Περιγραφή δράσης
Ο στόχος που θέσαμε από την πρώτη κιόλας μέρα της σχολικής χρονιάς, όταν παίζαμε παιχνίδια γνωριμίας, ήταν να περνάμε καλά, να ερχόμαστε και να φεύγουμε χαρούμενοι. «Το καλημέρα μας», ένα τραγούδι, ύμνος της χαράς. Το σύνθημά μας: «Καλημέρα όλη μέρα, με χαμόγελα και γέλια»! Το περσινό μας ποίημα και η αφίσα μας στην είσοδο για την αγάπη και τη φιλία συνέβαλαν επίσης στη διαμόρφωση χαρούμενης ατμόσφαιρας.
Το παραμύθι που τις πρώτες μέρες αφηγηθήκαμε, «Το κρυφτούλι της Χαράς», μας έδωσε το κύριο έναυσμα να ασχοληθούμε πιο συστηματικά με τη χαρά και τις κρυψώνες της. Το ενδιαφέρον των παιδιών πολύ έντονο.
Συζητήσαμε για το τι γνωρίζουμε, τι θέλουμε να μάθουμε και πως θα τα μάθουμε. Προχωρήσαμε στη διαμόρφωση του ιστογράμματος. Στη συνέχεια, χωριστήκαμε σε ομάδες εργασίας με βάση τα υποθέματα του project και ενημερώσαμε σχετικά τους γονείς.
Αφού συγκεντρώθηκε και παρουσιάστηκε το εποπτικό υλικό των ομάδων, με παιδαγωγικές μεθόδους που αναφέρονται σε προηγούμενη παράγραφο και μέσα από: το θεατρικό παιχνίδι, τη δραματοποίηση, το κουκλοθέατρο, το χορό, το τραγούδι, την ποιητική και λογοτεχνική δημιουργία, τη λογοτεχνική προσέγγιση βιβλίων, την καλλιτεχνική ματιά σε πίνακες ζωγραφικής, το εργαστήριο χειροτεχνίας, ζαχαροπλαστικής, τη μέθοδο έρευνας (δημιουργία και μελέτη  ερωτηματολογίου και παραγωγή συμπερασμάτων), τις παιδαγωγικές επισκέψεις μας, προσεγγίσαμε όλα τα επιμέρους θέματα του προγράμματός μας.
Γλώσσα
  • Παρουσίαση του υλικού από τα μέλη της κάθε ομάδας.
  • Δημιουργία ερωτηματολογίου για την έρευνα.
  • Παρεμβάσεις συμβουλές προς όλους μας με βάση τα αποτελέσματα.
  • Προσκλήσεις και δώρα για τους ανθρώπους που μας επισκέφτηκαν και που επισκεφτήκαμε.
  • Λογοτεχνική προσέγγιση του παραμυθιού: «Το κρυφτούλι της Χαράς».
  • Ταύτιση λέξεων εικόνων.
  • Τα γράμματα της χαράς.
  • Η ακροστιχίδα της χαράς.
  • Το ημερολόγιο – αλφαβητάρι με τις κρυψώνες της χαράς μέσα στο νηπιαγωγείο μας.
  • Παροιμίες.
  • Η αφίσα μας.
  • Παίζοντας με ομοιοκαταληξίες φτιάξαμε τα συνθήματά μας.
Μαθηματικά
  • Διεξαγωγή έρευνας, με ερωτηματολόγιο, με δείγμα τους γονείς και θέμα: «Υπάρχει χαρά στις οικογένειές μας; Πού; Πότε; Πώς; Πόσο;»
  • Μέτρηση και εξαγωγή αποτελεσμάτων. Πρώτα με απλές γραμμές, μετά με χειρόγραφες, ζωγραφισμένες στήλες και μετά  με γράφημα στήλες σε πρόγραμμα του υπολογιστή.
  • Γνωριμία με τον κύβο. Παίξαμε επιτραπέζιο ομαδικό παιχνίδι δικής μας κατασκευής, το ζάρι των συναισθημάτων.
  • Αυτοσχέδιο ομαδικό παιχνίδι, ο λαβύρινθος της χαράς, με στόχο την απαρίθμηση ως το 15 και απλές μαθηματικές πράξεις, με εμπλοκή στη γλώσσα (απλές οδηγίες για την εξέλιξη του παιχνιδιού).
  • Επίλυση μαθηματικών προβλημάτων μέσα από πίνακες ζωγραφικής.
Μελέτη Περιβάλλοντος
Φυσικό περιβάλλον
  • Γνωριμία με τα χρώματα της χαράς.
  • Οι κρυψώνες της χαράς στη φύση: δέντρα, λουλούδια, ζώα, γεύσεις, αρώματα, ήχοι.
  • Φυτέψαμε λουλούδια στον κήπο μας και τα φροντίζαμε.
Ανθρωπογενές περιβάλλον
  • Ψάξαμε και βρήκαμε τη χαρά στα: παιχνίδι, αγκαλιές, διάλειμμα, τήρηση κανόνων συμπεριφοράς, νίκη, ελευθερία, δημιουργία, φαντασία, θεατρικό παιχνίδι, μουσική, τραγούδι, χορός, βιβλία, νέα γνώση, ζωγραφική τη δική μας και των ζωγράφων, γενέθλια, γιορτές, χαλάρωση, ρούχα, γλυκά, φαγητό.
  • Ψάξαμε και βρήκαμε κρυψώνες στην οικογένειά μας και πολλές στον παππού και τη γιαγιά.
  • Η οικονομική κρίση και η παρέα της.
  • Τα συναισθήματα.
  • Η γλώσσα του σώματος.
  • Έρευνα για τη χαρά.
  • Η χαρά στην αρχαιότητα και στη μυθολογία, στη θρησκεία. Εμπέδωση μέσα από θεατρικό παιχνίδι.
  • Ομάδες αγάπης και χαράς στο Νηπιαγωγείο μας.
  • Ομάδες αγάπης και χαράς στον κόσμο.
  • Παρουσίαση του θέματος στα πλαίσια της χριστουγεννιάτικης γιορτής μας.
Δημιουργία Έκφραση
  • Ζωγραφική, με ποικίλα υλικά ομαδική και ατομική.
  • Χειροτεχνίες: η κούκλα της χαράς, επιτραπέζια παιχνίδια, ημερολόγια, κάρτες, αφίσα.
  • Θεατρικό παιχνίδι. Δραματοποιήσεις παραμυθιών και τραγουδιών.
  • Παρακολούθηση θεατρικής παράστασης, «Αν εσύ ήμουν εγώ», από το θέατρο Μορφές.
  • Ομαδικό παιχνίδι: το χαλασμένο τηλέφωνο με λεξιλόγιο του θέματος.
  • Παντομίμα, Η γλώσσα του σώματος.
  • Προσέγγιση της τέχνης μέσα από τους πίνακες ζωγραφικής: Η Χαρά Των Γονέων, Γύζης και Τα Κάλαντα, 1875, Λύτρας Νικηφόρος.
  • Ψυχοκινητικά παιχνίδια.
  • Δημιουργία animation, η παρέα της χαράς και η παρέα της λύπης.
  • Δημιουργία και υλοποίηση μουσικοχορευτικής παράστασης στα πλαίσια της χριστουγεννιάτικης γιορτής μας. Μια δραματοποίηση του παραμυθιού μας, με  τραγούδια και χορό. Κατασκευή σκηνικών, κουστουμιών, πρόσκλησης.
ΤΠΕ
  • Διεξαγωγή έρευνας, με ερωτηματολόγιο, με δείγμα τους γονείς και θέμα τη χαρά.
  • Μέτρηση και εξαγωγή αποτελεσμάτων. Πρώτα με απλές γραμμές, μετά με χειρόγραφες, ζωγραφισμένες στήλες και μετά με γράφημα  στήλες και γραμμές σε πρόγραμμα του υπολογιστή.
  • Παρακολουθήσαμε παραμύθια από το you tube: «Το δέντρο που έδινε» και «Το νησί των συναισθημάτων».
  • Δημιουργία animation, η παρέα της χαράς και η παρέα της λύπης, με το πρόγραμμα movie maker.
  • Βιντεοσκόπηση των δραστηριοτήτων μας.
  • Αναρτήσεις των εργασιών μας στις ιστοσελίδες του νηπιαγωγείου μας.
  • Επικαιροποίηση του προγράμματος στην ιστοσελίδα της μαθητικής δημιουργίας της διεύθυνσης Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Νομού Ηρακλείου.
  • Παρουσίαση του προγράμματος σε μορφή power point στο συνέδριο της μαθητικής δημιουργίας.
Επισκέψεις
  • Για να τους τραγουδήσουμε τα κάλαντα και να επιδώσουμε την αφίσα μας και να μεταφέρουμε το μήνυμά μας: « Υπάρχει κρίση αλλά η χαρά δε λείπει, ψάξε ψάξε και θα τη βρεις.»
  • Στη Δ.Ο.Υ. Ηρακλείου.
  • Στο 23ο Δημοτικό σχολείο Ηρακλείου.
  • Στο 26Ο και 35Ο Νηπιαγωγεία Ηρακλείου.
  • Φιλοξενήσαμε τα παιδιά και τις νηπιαγωγούς του 26ου Νηπιαγωγείου Ηρακλείου στο χώρο μας για ανταλλαγή μηνυμάτων για τη χαρά αφού κι εκείνοι υλοποιούσαν το ίδιο χρονικό διάστημα σχετικό σχέδιο εργασίας.
  • Υποδεχτήκαμε κόσμο μα και τον «αληθινό» Άγιο Βασίλη στη γιορτή μας.
Ενημερωτικές συναντήσεις με τους γονείς
Με την κα Αλεξάνδρα Κακουδάκη, ψυχολόγο.
  • Ομιλία για τα όρια στη ζωή μας και στην ανατροφή των παιδιών μας και πως αυτά συμβάλλουν στην ύπαρξη της χαράς στη ζωή μας.
  • Συζήτηση για το συναίσθημα του φόβου στη νηπιακή ηλικία. Συνδιοργάνωση με το 26ο Νηπιαγωγείο.
  • Συζήτηση για τους καυγάδες στην οικογένεια και  πως αυτοί επηρεάζουν τα συναισθήματα των παιδιών μας. Συνδιοργάνωση με το 26ο & 35ο Νηπιαγωγεία και το 23ο Δημοτικό Σχολείο.
  • Προβολή  video: Υπάρχει χαρά μέσα στην κρίση;
Ευχαριστίες
Ευχαριστούμε θερμά για την πολύτιμη συμβολή τους στην υλοποίηση, στην παρουσίαση και στην επικαιροποίηση στο διαδίκτυο του προγράμματός μας τους παρακάτω:
  • Τα νήπια και προνήπια του 6ου Νηπιαγωγείου Ηρακλείου.
  • Τους γονείς των παιδιών μας.
  • Την πρόεδρο, κυρία Σοφία Χαχλάκη και το Δ.Σ.Συλλόγου γονέων μας.
  • Τους καταστηματάρχες της περιοχής για τις προσφορές τους σε δώρα για τη χριστουγεννιάτικη γιορτή μας.
  • Τον κύριο Θανάση Κοντέ, γεωπόνο, για την προσφορά φυτών για τον κήπο μας.
  • Τη διευθύντρια, κυρία Ειρήνη Βιδάκη και το προσωπικό του 23ου Δημοτικού Σχολείου Ηρακλείου.
  • Την προϊσταμένη του 26ου Νηπιαγωγείου Ηρακλείου, κυρία Μαρία Κοτζαμπασάκη και όλες τις νηπιαγωγούς των 26ου και 35ου Νηπιαγωγείων Ηρακλείου.
  • Τον κύριο Νίκο Σηφάκη, δάσκαλο της ΣΤ΄ τάξης του παραπάνω σχολείου και τους μαθητές του.
  • Το διευθυντή, κύριο Εμμανουήλ Ρολάκη, την υποδιευθύντρια, κυρία Μαρία Νικολακάκη και το προσωπικό της Εφορίας Ηρακλείου.
  • Τον κύριο Μάνο Αγγελάκη, υπάλληλο της ΔΥΟ, για την ξενάγηση.
  • Την κυρία Ειρήνη Σπανάκη, υπάλληλο της ΔΥΟ, για την ξενάγηση.
  • Τον κύριο Γιώργο Τερζάκη, υπάλληλο της ΔΟΥ, για το κέρασμα που μας προσέφερε.
  • Τον κύριο Γιώργο Μαρκατάτο, υπεύθυνο του γραφείου Σχολικών Δραστηριοτήτων της Διεύθυνσης Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Νομού Ηρακλείου.
  • Την κυρία Μαρία Δασκαλάκη, συντονίστρια της ομάδας μας για τη συμμετοχή μας στο 2ο Συνέδριο μαθητικής δημιουργίας.
Αναφορές
Βιβλιογραφία
  • Δεληκανάκη Νίκη (2005), Συναισθηματική Αγωγή. Εκδόσεις: Ταξιδευτής.
  • Δήμος Ηρακλείου (2012). Εγώ ο Rex, ένα αδέσποτο. Εκδόσεις: Λόγος.
  • Ζαραμπούκα Σοφία (1996). Μυθολογία 1-10 τόμοι. Εκδόσεις: Κέδρος. Αθήνα.
  • Καπετανάκη Σοφία (2015). Το κρυφτούλι της Χαράς. Ηράκλειο.
  • Παιδαγωγικό Ινστιτούτο (2003). Διαθεματικό Πλαίσιο Προγραμμάτων Σπουδών για το Νηπιαγωγείο.
  • Παράθυρο. Διμηνιαίο Παιδαγωγικό περιοδικό, τεύχος:77, Σεπτέμβριος-Οκτώβριος 2012.
  • Πρόγραμμα Σπουδών Νηπιαγωγείου (2011). ΝΕΟ ΣΧΟΛΕΙΟ (σχολείο 21ου αιώνα). Νέο Πρόγραμμα Σπουδών.
Δικτυογραφία

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου